Elhuyar Zientzia

Hiru gonbidatu. Hiru ikertzaile, hiru esparrutatik datozenak. Oso ezberdinak.  Baina hirurek egiten dute lan urrutitik kontrolatutako makinekin. Teknikerreko Eneko Ugalde Iriondok Suediako ESS zentroan inguru erradiaktibo batean erabili beharreko makina bat garatzen ari da. AZTIko Asier Nieto Ibirriagak urpekoontzi robotiko bat erabiltzen du arrantza kanpainetan arrainen stockaz jabetzeko eta Tecnaliako Asier Fernandez Iribarrek ebakuntzetarako robotak garatzen ditu. Hirurekin izan gara haien lan harrigarriez hitz egiten. 

Direct download: NFXXIX-09b.mp3
Category:science -- posted at: 4:16am EST

Gaur egun Iparrizar deitzen diogu iparra zehaztasunez markatzen digun izarra, Lurraren errotazio ardatzarekin lerrokatuta dagoelako. Baina Lurraren prezesioa dela eta, 12.000 urte barru, Vega izarra egongo da puntu horretan. 

Direct download: NFXXIX-09a.mp3
Category:science -- posted at: 4:11am EST

XXIX. denboraldiaren 9. saioa: Vega izango da gure iparra eta urrutitik kontrolatutako makinak. 

Direct download: NFXXIX-09.mp3
Category:science -- posted at: 3:58am EST

Aurtengo CAF-Elhuyar sariketan NEIKER saria Mikel Ojinaga ikertzaileak irabazi du. Hemengo piperretan gaixotasunak eragiten dituzten birus nagusiak ikertzen ditu, batez ere Tobamovirus generoko birus batzuk. Harekin hitz egin dugu luze Ibarrako eta Gernikako piperrekin egin duen lanari buruz. 

Direct download: EKOV-09b.mp3
Category:science -- posted at: 6:34am EST

Arroparen tindagaien industriak ur eta energiaasko erabiltzen ditu. Ingurumeneko arazo larria da; adituek diote uraren arazoaren % 20a datorrela industria horretatik. Eta horregatik ari dira garatzen herrialde askotan tindatzeko teknologia iraultzaile bat. 

Direct download: EKOV-09a.mp3
Category:science -- posted at: 6:20am EST

V. denboraldiaren 9. saioa: tindagaiak eta birusak piperretan. 

Direct download: EKOV-09.mp3
Category:science -- posted at: 6:15am EST

Iratxe Salcedo Pachecok kontatu digu Mangolsen bideojokoek zabaltzen dutela pazienteak behar duen informazioa. Hau eraginkorra da, emozioak ukitzen dituelako, eta pazienteak etxean (inguru seguruan) jasotzen duelako informazioa, erosoen dagoen tokian, hain zuzen. 

Direct download: NFXIX-08ct.mp3
Category:general -- posted at: 5:50pm EST

Fotonikari buruzko artikulu batek irabazi du CAF-Elhuyar sariketaren tesiaren kategorian. Norberaren tesian oinarritutako artikuluen kategorian. Artikulu izenburua, Argi ibili kuantikarekin, eta egilea Antton Babaze CFMko fisikaria. Harekin hitz egin dugu argiaz, kuantikaz eta urrearen koloreaz. 

Direct download: NFXIX-08bt.mp3
Category:science -- posted at: 5:46pm EST

Azkenaldian, urreak nagusitasun handia hartu du teknologian. Urrezko nanopartikulak asko erabiltzen dira. Modan daude. Eta ez da harritzekoa, urreak dituen ezaugarriengatik. 

Direct download: NFXIX-08at.mp3
Category:science -- posted at: 5:44pm EST

XIX. denboraldiaren 8. saioa: urrea, urrea eta kuantika eta Mangolsen hirugarren bidaia. 

Direct download: NFXIX-08t.mp3
Category:science -- posted at: 5:41pm EST

Lagun bat izan dugu gaur Ekosferan. Inhar López. Berez, informatikaria da, baina haren pasioa faunari argazkiak ateratzea da. Eta horretarako bidaia luzeak egin eta abentura bereziak bizitzen ditu. Inharrek haren pasioaz hitz egin digu gaurkoan. 

Direct download: EKOV-08b.mp3
Category:science -- posted at: 6:27am EST

Ikerketa zabal baten emaitza oso datu gogorra da. Naturan, zuhaitze-espezieen heren bat egon daitezkeela desagertzeko arriskuan. Adibidez, magnolia, guk parkeetan artifizialki erabiltzen dugun zuahitz eder hori. Eta hori, adibidez bat besterik ez da. 

Direct download: EKOV-08a.mp3
Category:science -- posted at: 6:24am EST

V. denboraldiaren 8. saioa: arriskuan dauden zuehaitzak eta Inhar López García, faunaren argazkilaria. 

Direct download: EKOV-08.mp3
Category:science -- posted at: 4:45am EST

Aurtengo CAF-Elhuyar sarietako merezimendu saria eskuratu du EHUko Miren Basaras mikrobiologoak. Lan zientifizkoaz gain, dibulgazio-lan handia egin du euskaraz zientzia zabaltzeko. Teknopolis telebista programako ekipoak elkarrizketatu du, Iñaki Leturiaren bitartez, eta guk elkarrizketa hori ekarri dugu irratira. 

Direct download: NFXIX-07ct.mp3
Category:science -- posted at: 7:39am EST

Ander Tobalina Novok  aurtengo CAF-Elhuyar sarietan irabazle izan da, artikuu orokorren kategorian. Kuantikari buruzko artikulu batekin irabazi du, Arau berriak, jostailu berriak, non kuantikaren bigarren iraultza aztertzen duen hiru adibederen bitartez. 

Direct download: NFXIX-07bt.mp3
Category:science -- posted at: 7:35am EST

1932ko abuztuaren 2an positroi bati egin zioten argazkia. Antipartikula bati, alegia. Egia esan, positroi batek laino-ganbera batean utzitako arrasto baten argazkia da, baina harrigarria da. Antimateriaren argazkia. Wikipedian bertan dago ikusgai. 

Direct download: NFXIX-07at.mp3
Category:science -- posted at: 6:37am EST

XIX. denboraldiaren 7. saioa: positroiaren argazkia, Ander Tobalina eta kuantika eta Miren Basaraz merezimenduz. 

Direct download: NFXIX-07t.mp3
Category:science -- posted at: 6:34am EST

Energetikoki eraginkorrak diren eraikinak nahi baditugu, ditugun horiek zaharberritu behar dira. Horretarako Klimatizazio planak egiten dira, eta gainera adituek simulazioak egiten dituzte eraikinen egoera aurrez aztertzeko. Aditu horietako bat izan da gurekin, EHUko Markal Arbulu arkitektoa. 

Direct download: EKOV-07b.mp3
Category:science -- posted at: 6:17am EST

Bosgarren mailako urakanek etxeak botatzeko adina indar izaten dute. Baina ez kasu guztietan. Kupula edo esfera-itxura duten etxeak aerodinamikoagoak dira, eta hobeto eusten diote haizearen eta uraren indarrari. 

Direct download: EKOV-07a.mp3
Category:science -- posted at: 6:13am EST

V. denboraldiaren 7. saioa: urakanen kontra etxe esferikoak eta klimatizazio planak. 

Direct download: EKOV-07.mp3
Category:science -- posted at: 4:49am EST

Umeen obesitatea tratatzeko programa da "Mangolsen bidaia". Gaurkoan, Iratxe Salcedo fundatzaileak kontatu digu bi bideojokoetan oinarrituta dago, bi pertsonaiarekin. Bideojoko bat umeak erabiltzen du, eta bestea, gurasoek , eta biak elkarri konektatuta daudela. Azken helburua umearen bizimodua aldatzea da. Oso helburu handia eta garrantzitsua. 

Direct download: NFXIX-06ct.mp3
Category:science -- posted at: 6:33am EST

Metal asko behar ditugu, kantitate txikitan, bizirik irauteko. EHUko Lide Arana Urbieta biokimikariak gidatu gaitu metal horien munduan barrena ulertzeko zergatik. 

Direct download: NFXIX-06bt.mp3
Category:science -- posted at: 4:27am EST

Material arrunta eta zaharra da aluminio oxidoa. Sortzen denean, aluminio puska bat aireak oxidatzen duelako, geruza babesle bat sortzen du. Ba orain Austriako fisikari batzuek atomo-mailan aztertu dute nolakoa den geruza babesle horren gainazala. 

Direct download: NFXIX-06at.mp3
Category:science -- posted at: 4:13am EST

Nazio Batuen aurtengo klimaren gailurra datorren astean hasiko da, urriaren 21ean. Aurten, Bakun izango da, Azerbaijango hiriburuan. Hiria, eta herrialdea, oso lotuta dago eta egon da petrolioaren industriarekin. Izan ere, COP honen presidentzia Mukhtar Babayevek hartuko du, petrolioaren konpainia publikoan lan egindakoak eta Azerbaijango Ekologia-ministroa izandakoak. 

Direct download: EKOV-06b.mp3
Category:science -- posted at: 5:21am EST

Nekazaritza duela 9.000 urte hasi zen guretzat. Baina animalien munduan, lehenagoko kontu bat da. Irati Diez Virto dibulgatzailearekin, eta inurri hosto-ebakitzaileen adibidetik tiraka 66 milioi urte atzera egingo dugu, dinosauroen desagerpena eta geroko garaietara. 

Direct download: EKOV-06a.mp3
Category:science -- posted at: 5:14am EST

V. denboraldiaren 6. saioa: inurri nekazariak eta COP29. 

Direct download: EKOV-06.mp3
Category:science -- posted at: 5:08am EST

Mangolsen bidaia umeen obesitatea tratatzeko programa zabal eta berritzailea da. Iratxe Salcedo Pachecoren hitzen bitartez, programa hau ezagutzen ari gara. Gaurkoan, Mangols pertsonaiaren beraren sorrera eta oinarrizko filosofia ezagutu ditugu. 

Direct download: NFXIX-05ct.mp3
Category:science -- posted at: 4:46am EST

Irailean argiteratu zuten Elhuyar aldizkariaren azken zenbakia. Gai nagusia, energia iluna. Ana Galarraga Aiestaran kozuzendariak zenbaki honen gainbegirada bat egiten lagundu digu.  

Direct download: NFXIX-05bt.mp3
Category:science -- posted at: 4:42am EST

20 urte izan naiz esatari Norteko Ferrokarrillean. Une polita da atzera begiratzeko, baita aurrera ere. 

Direct download: NFXIX-05at.mp3
Category:science -- posted at: 4:40am EST

XIX. denboraldiaren 5. saioa: 20 urtez esatari, Elhuyar aldizkariaren iraileko zenbakia eta Mangolsen bidaia. 

Direct download: NFXIX-05t.mp3
Category:science -- posted at: 4:35am EST

Direct download: negazionismoa_LAIDA_ARBIZUAGIRRE.mp3
Category:science -- posted at: 2:25am EST

NEIKER zentroko Aitor Cevidanes ikertzailea izan da gurekin PyrTick proiektuaz hitz egiteko. Pirineoetan akainen egoera zein den aztertzen duen proiektua da, eta NEIKERen kasuan Euskadiko zatia ikertzen ari dira. Aitorrekin akainen biologia eta gure pertzpetzioa uztartu ditugu. Zein dira hemengo akainak, zenbat daude eta zer ondorio ditu guretzat dauden populazioak? Erantzun guztiak ez dtugu, baina batzuk bai. 

Direct download: EKOV-05a.mp3
Category:science -- posted at: 5:24am EST

V. denboraldiaren 5. saioa: PyrTick akainen proiektua eta Hawaii. 

Direct download: EKOV-05.mp3
Category:science -- posted at: 5:21am EST

Umeen obesitatea tratatzeko programa berritzaile bat ezagutuko dugu hurrengo programetan: Mangolsen bidaia. Ez da berria, fundatzaileek 2015 inguruan jarri zutelako martxan. Medikuntzaren ikuspegi global batean, familiaren inplikazioan eta bideojokoetan oinarritutako metodologia bat da. Iratxe Salcedo fundatzaileetako baten ahotsak gidatuko gaitu metodologia hau ezagutzeko bidaian. Mangolsen bidaian. 

Direct download: NFXIX-04ct.mp3
Category:science -- posted at: 4:31am EST

Leintz Gatzaga eta Dorleta. Bi izen horiek izan dira nagusi gure saioan, gaur. Gatzaren museoko Aitor Larrañagak kontatu digu nola hazi zen herria iturri gazi baten inguruan, eta nola funtzionatu zuen, alde batetik, teknikoki, dorlak erabilita gatza ekoizteko, eta, bestetik, sozialki, dorlak bertako emakumeek kudeatu dutelako luzaroan. 

Direct download: NFXIX-04bt.mp3
Category:science -- posted at: 4:27am EST

Ideia okerra da Schrödingerren katua aldi berean bizirik eta hilda dagoela. Ulertzekoa da ideia sinple eta erakargarri hori zabalduta egotea, baina ez dator bat kuantikaren izaerarekin. 

Direct download: NFXIX-04at.mp3
Category:science -- posted at: 4:24am EST

XIX. denboraldiaren 4. saioa: Schrödingerren katua, Leintz Gatzaga eta Mangolsen bidaia. 

Direct download: NFXIX-04t.mp3
Category:science -- posted at: 4:06am EST

BRTA aliantzako Jon Kepa Gerrikagoitia Japonian izan da bertako industrian bisitan. Industria bera nola funtzionatzen duen ikusteaz gain, haien planteamendu energetikoaz jabetu da, besteak beste, hidrogenoaren aldeko apustua zenbateraino dagoen garatuta. 

Direct download: EKOV-04a.mp3
Category:science -- posted at: 3:57am EST

V. denboraldiaren 4. saioa: Japonian txango bat. 

Direct download: EKOV-04.mp3
Category:science -- posted at: 3:55am EST

Donostiako CICnanoGUNE fisikarien zentroak spinn off bat sortu du erditze seguruago baterako teknologia ikertzeko. Enpresa berriak Optec4Life du izena. Jaione Etxebarria Elezgarai teknologiaren garapenaren arduradunak kontatu digu nola uztartu nahi duten sentsoreen fisiak eta arazo medikuaren biokimika enpresa berrian.  

Direct download: NFXIX-03ct.mp3
Category:science -- posted at: 4:13am EST

Orai zentro teknologikoko Oihane Cantero Dominguez ikertzailea izan da gurekin. Adimen artifizialarekin aztertu du Meta erraldoiaren LLAMA hizkuntz-eredua zenbateriano dakien euskal kulturari buruz. Hori ebaluatzeko metodoa garatu du, aplikatu du, eta ezagutza hori handitzeko bidea aplikatu du. 

Direct download: NFXIX-03bt.mp3
Category:science -- posted at: 4:10am EST

Antimateria.. existitzen da ala ez? Galdera horren erantzuna bitxia da, eta, batez ere, filosofikoki interesgarria. 

Direct download: NFXIX-03at.mp3
Category:science -- posted at: 3:34am EST

XIX. denboraldiaren 3. saioa: Euskal kultura hizkuntza ereduetan eta Optec4Life enpresa berria. 

Direct download: NFXIX-03t.mp3
Category:science -- posted at: 3:29am EST

Antartikaren inguruan etengabe bueltaka mugitzen den itsaslaster erraldoi bat dago. Haizeak ere harekin batera doaz. Gainera, Drake pasabidean haren mugimendua estutzen da. Laster horren dinamika eta existitzearen ondorioak oso kontu interesgarriak dira. 

Direct download: EKOV-03b.mp3
Category:science -- posted at: 4:20am EST

Judit Gartzia Llorens ENEEK-Ekolurra erakundeko presidentearekin izan gara. Batetik, ospakizun baterako, irailaren 23an Nekazaritza Ekologikoaren Europako eguna izan delako. Eta bestetik, solasaldi lasai bat izateko eta denboraldi honetan gurekin kolaboratuko dutela kontatzeko. 

Direct download: EKOV-03a.mp3
Category:science -- posted at: 4:06am EST

V. denboraldiaren 3. saioa: Nekazaritza Ekologikoaren Europako eguna eta itsaslaster zirkunpolar antartikoa. 

Direct download: EKOV-03.mp3
Category:science -- posted at: 4:00am EST

Irailaren 27an ospatuko da Europa osoan Ikertzaileen gaua. Dibulgazio-jardunaldi bat da; ikertzaileek berek haien lanaren berri emango dute. Bilbon eta Portugaleten ere ospatuko da, EHUk antolatuta. Nerez Jauregizar Ikerkuntza Gizartean Zabaltzeko Zuzendaria izan da gurekin antolatu dutenaz hitz egiteko. 

Direct download: NFXIX-02bt.mp3
Category:science -- posted at: 7:03am EST

Hiru urtez aritu gara Mentxu Aiertza dibulgatzailearekin Agatha Christiek haren liburuetan erabilitako pozoiei buruz hitz egiten. Orain, atal horri bukaera emateko, atzera begiratu dugu eta laburpen bat osatu dugu hitz egindakoarekin. Hortaz, pozoien atalaren azken saioa da. Agatha, eskerrik asko. 

Direct download: NFXIX-02at.mp3
Category:science -- posted at: 6:56am EST

XIX. denboraldiaren 2. saioa: Agatha Chistiren pozoiak eta Europako Ikertzaileen gaua. 

Direct download: NFXIX-02t.mp3
Category:science -- posted at: 5:34am EST

Eraikuntza eta klimaren arteko harreman konplexua da. Aldaketak egin daitezke etxe jasangarriagoak egiteko, baina arazo bat dago. Zementua oso urruti dago birziklagarria izatetik. Beraz, erabakia zaila da. Bota behar dira etxe ez-jasangarriak eta berriak egin? Edo zementuaren arazoen aurrean ez dugu hori egingo? 

Direct download: EKOII-39b.mp3
Category:science -- posted at: 5:09am EST

IBEA takdeko kimikari analitikoak antibiotikoen eta antimikrobianoen kontzentrazioak ari dira neurtzen barazki eta zizareetan. Oso modu zehatzan. Besteak beste, analisiak egiteko oso tenika sentikorrak garatzen ari dira, oso kontzentrazio txikiak neurtu ahal izateko. Irantzu Vergara kimikariaren tesiaren ikerketa da horren adibide bat. Irantzurekin hitz egin dugu gaurko saioan. 

Direct download: EKOV-02a.mp3
Category:science -- posted at: 5:57am EST

V. denboraldiaren 2. saioa: antibiotikoen erresistentziaren arazoa kuantifikatzen. 

Direct download: EKOV-02.mp3
Category:science -- posted at: 5:55am EST

Pilatutako tentsioa askatuta, orekara itzul daiteke. Hori atmosferako elektrizitatearekin gertatzen denean, askotan, tximistak sortzen dira. 

Direct download: NFXIX-01tc.mp3
Category:science -- posted at: 5:39am EST

10 urte bete ditu Sabbatic enpresak. Adimen artifiziala erabiltzen dute enpresetako kudeaketan laguntzen duten softwareak sortzeko. Arkaitz Bastida Vidal zuzendariarekin izan gara haien lana ezagutzeko, eta adimen artifizialaren oihartzunaz hitz egiteko. 

Direct download: NFXIX-01tb.mp3
Category:science -- posted at: 5:34am EST

Ekainean Newcastle hirian izan nintzen, Ingalaterrako iparraldean. Han, kaioei begira, eta Jennifer Ackerman-en liburu batekin eskuan, hegaztien ahalmenaz espazialari buruzko gogoeta bat etorri zitzaidan. 

Direct download: NFXIX-01ta.mp3
Category:science -- posted at: 5:19am EST

XIX. denboraldiaren lehen saioa: Sabbatic enpresa 10 urte adimen artifizialarekin eta tximista. 

Direct download: NFXIX-01t.mp3
Category:science -- posted at: 4:55am EST

Asteburu honetan, Alkizan, bisita gidatua antolatu dute FAGUS interpretazio-zentrokoek Javier Vazquez basozaina-oiharekin. Sai arreen koloniak eta sai zurien bizitokia ezagutzeko aukera paregabea da. Javier Vazquez eta Edurne Ayuso udaleko kultur teknikaria izan dira gurekin, eta hegazti sarraskijaleei buruz luze hitz egin dugu. 

Direct download: EKOV-01a.mp3
Category:science -- posted at: 4:22am EST

V. denboraldiaren 1. saioa: Alkiza, sai arreak eta sai zuriak. 

Direct download: EKOV-01.mp3
Category:science -- posted at: 4:20am EST

Direct download: oihaneekinean.mp3
Category:science -- posted at: 6:41am EST

Denboraldi honetako azken tartetxoa Txoni Matxain EHUko eta DIPCko kimikariarekin egin dugu. Eta bitxikeria batzuei buruz hitz egin dugu. Batetik, zientzian gaizki jarritako izenei buruz. Eta bestetik, teoria oker erakargarriei buruz. 

Direct download: NFXXVIII-43c.mp3
Category:science -- posted at: 7:09am EST

Euskalmetek meteorologia eta klimari buruzko podcast bat jarri du martxan, Troposfera izenekoa. Onintze Salazar meteorologoak aurkeztu digu gurean. 

Direct download: NFXXVIII-43b.mp3
Category:science -- posted at: 7:08am EST

Newcastlen, Ingalaterran, gonbidatu gaituzte CERU erakundearen kongresu batera. Zientzia hizkuntza minoritarioetan egiteari buruzko mahai-inguru batean hartu dugu parte, eta jende askorekin hitz egiteko aukera izan genuen, Irene Etxeberria CERUko presidente ohiarekin adibidez. 

Direct download: NFXXVIII-43a.mp3
Category:science -- posted at: 7:06am EST

XXVIII. denboraldiaren 43. saioa: CERU eta Newcastle, Troposfera eta bitxikeriak. 

Direct download: NFXXVIII-43.mp3
Category:science -- posted at: 7:03am EST

Hostoen arteko Melodietan, 1970ko hamarkadaren bukaerara goaz. Petrolioaren krisia urte batzuk lehenago izan zen, baina Britainia Handian petrolioa Itsas hondotik ateratzeko beharra aipatzen zen, ustez, ordezko bide bakarra energia nuklearra zelakoan. Ipar Itsasoko petrolio-ustiaketa justifikatu nahi zuten. 1979an, Jethro Tull taldeak North Sea Oil kanta argitaratu zuen egoera hori salatzeko. 

Direct download: EKOIV-43m.mp3
Category:science -- posted at: 6:49am EST

Zuriketa berdeaz hitz egin dugu Judit Gartzia Ekolurrako presidentearekin. Ingurumenaren aldeko lana marketinean erabiltzea da, norberaren irudia zuritzeko, baina bestelako ezer egin gabe ingurumenaren alde. 

Direct download: EKOIV-43a.mp3
Category:science -- posted at: 6:45am EST

IV. denboraldiaren 43. saioa: Zuriketa berdea eta North Sea Oil

Direct download: EKOIV-43.mp3
Category:science -- posted at: 6:42am EST

Agatha Christieren azken pozoia errizina da. Eleberri batean erabili ordez, ipuin batean erabili zuen, The House of the Lurking Death ipuinean (La muerte al acecho), Partners in Crime ipuin-bilduman, Matrimonio de Sabuesos. Pozoi honen erabilera duen ezaugarri deigarriena da Christiek aurreratu zela denboran, ipuina idatzi zuen garaian ez baitzen jakina errizina nolako pozoia zen. Mentxu Aiertzak kontatu digu istorioa. 

Direct download: NFXXVIII-42b.mp3
Category:science -- posted at: 5:14am EST

POLYMAT ikerketa zentroak 25 urte bete ditu, eta ospakizunetan dago. 25 urte polimeroen oinarrizko ikerketan eta industriarekin batera lan egiten gai berean. 

Direct download: NFXXVIII-42a.mp3
Category:science -- posted at: 5:10am EST

XXVIII. denboraldiaren 42. saioa: Agatha Christie eta errizina. 

Direct download: NFXXVIII-42.mp3
Category:science -- posted at: 5:08am EST

Hostoen arteko melodietan, Fleetwood Mac rock-talde klasikoa izan dugu gurean. 1973an The City kanta argitaratu zuten; protagonistak hiritik alde egin behar du, eta perspektiba horretatik begiratzen dio hiriari. Ez da inoiz bueltatuko. 

Direct download: EKOIV-42m.mp3
Category:science -- posted at: 6:33am EST

Landareak komunikatzen dira. Batzuetan, haien artean. Batzuetan, animaliekin edo beste bizidun batzuekin. Irati Diez Virtok komunikazio sistema horiei buruz hitz egin digu. Akazien adibide ezagunetatik hasita, beste komunikazio-mota batzuetara. 

Direct download: EKOIV-42a.mp3
Category:science -- posted at: 6:31am EST

Direct download: OlatzOVEkinean.mp3
Category:science -- posted at: 4:33am EST

IV. denboraldiaren 42. saioa: Fleetwood Mac eta landareen komunikazioa. 

Direct download: EKOIV-42.mp3
Category:science -- posted at: 6:10am EST

Direct download: UnaArregiLeon.mp3
Category:science -- posted at: 4:35am EST

EHUko kimikari batekin izan gara, Haritz Sardon. Ikerketa-ibilbide luzea egin du, eta gaur egun laborategi bat zuzentzen du Donostian. Esparru askotan izan da ikertzaile, baina haren ibilbide profesionalaren zati oparoena polimeroen kimikan izan da, besteak beste, plastikoen industria jasangarri bilakatzeko ahaleginetan. 

Direct download: NFXXVIII-41b.mp3
Category:science -- posted at: 4:10am EST

Neandertal oso zahar baten hezurrak topatu dituzte Karrantzako El Polvorín aztarnategiko Leize batean. Itxuraz, 150.000 urte edo gehiago dituzten aztarnak dira, 18 giza hezur, eta litekeena da emakume batena izatea. Andere izena jarri diote. Asier Gómez-Olivencia EHUko paleontologoa da aurkikuntza egin duen taldearen burua. Gaur, gurekin izan da.  

Direct download: NFXXVIII-41a.mp3
Category:science -- posted at: 4:02am EST

XXVIII. denborldiaren 41. saioa: neadertal zaharrena Bizkaian eta Haritz Sardon. 

Direct download: NFXXVIII-41.mp3
Category:science -- posted at: 3:59am EST

1978an, Rush taldeak The Trees abestia argitaratu zuen. Hostoen arteko melodietan, kanta hori ekarri dugu kontatzen duen istorioarengatik. Astigar baten eta haritz baten arteko lehiaz hitz egiten du argia lortzeko, baina azkenean aizkora da benetako lehiakidea. 

Direct download: EKOIV-41m.mp3
Category:science -- posted at: 6:05am EST

Don Bosko institutuan hidrogenozko auto elektriko bat prestatu dute Euskelek lehiaketan parte hartzeko. Egoitz Odriozola irakaslea izan da gurekin azaltzeko nola inplikatzen den lanbide heziketa lan horretan, eta hidrogenozko auto elektrikoen panoramari gainbegirada emateko. 

Direct download: EKOIV-41a.mp3
Category:science -- posted at: 3:22am EST

IV. denboraldiaren 41. saioa: Hidrogenozko auto elektrikoa. 

Direct download: EKOIV-41.mp3
Category:science -- posted at: 3:20am EST

Elhuyar aldizkariaren ekaineko zenbakia kalean da. Zenbaki berriari buruz Ana Galarraga kozuzendaiak hitz egin digu; besteak beste, Ekinean atalaren 10. urteurrena aipatu du. Gainera, Inhar Lopez naturako argazkilaria izan dugu gurekin, aldizkariak haren argazki batzuk erakusten dituelako.  

Direct download: NFXXVIII-40b.mp3
Category:science -- posted at: 5:01am EST

Lide Arana gurekin izan da bala magikoaren ideiaz hitz egiten, alegia, bakterio jakin baten kontra espezifikoki erasoa egiten duen antibiotiko baten ideia. Duela astebete lolamizina antibiotikoari buruz hitz egin genuen, eta albiste hori berreskuratu dugu 100 urte dituen ideia hau gogoratzeko. Ideia eta gaur egun praktikan erabiltzen den metodologia da. 

Direct download: NFXXVIII-40a.mp3
Category:science -- posted at: 4:38am EST

XXVIII. denboraldiaren 40. saioa: ON-Zientziako irabazleak, antibiotikoen sekretuak Lide Aranarekin eta Elhuyar aldizkaria eta Inhar Lopezen argazkiak. 

Direct download: NFXXVIII-40.mp3
Category:science -- posted at: 4:10am EST

Edvard Grieg konpositore erromantikoaren obrarik ezagunena ekarri dugu Hostoen Arteko Melodietara. Berez, bi suitek osatzen dute obra hori. Horietako batean, ekaitz musikal bat dago.  

Direct download: EKOIV-40m.mp3
Category:science -- posted at: 9:13am EST

EHUko Arantza Aldezabal Roteta ikertzailearekin izan gara; belardietako biodibertsitatea ikertzen du. Berak kontatu digu Europak legez babestu dituela belardiak, eta azaldu digu nola. Gainera, haren ikerketa ezagutu dugu.  Habitat konplexuak dira belardiak eta ez oso ezagunak, nahiz eta beste habitatetan ere eragiten duten. 

Direct download: EKOIV-40a.mp3
Category:science -- posted at: 9:09am EST

IV. denboraldiaren 40. saioa: Belardien babesa eta Peer Gynt. 

Direct download: EKOIV-40.mp3
Category:science -- posted at: 7:05am EST

CFM zentroko Idoia Mujikak koordinatzen du FOTCIENCIA20 erakuketaren bisita Donostira. Zientziako argazkien lehiaketa batetik sortutakoerakusketa bat da, eta Tabakalerako eraikinean erakusgai dago, ekainaren 23ra arte. 

Direct download: NFXXVIII-39c.mp3
Category:science -- posted at: 9:22am EST

Amazabal Institutuko bi ikaslek, Isabela Apezetxeak eta Izadi Baldak, zigarroen hondakinen kutsadurari buruzko ikerketa bat egin dute aurtengo Zientzia Azokarako, eta bigarren saria eskuratu dute. Haien proiektuaz hitz egin digute, eta ikasturte osoan zeharreko lanari buruz ere bai, Ainhoa Illarramendi irakaslearekin batera. 

Direct download: NFXXVIII-39b.mp3
Category:science -- posted at: 9:19am EST

Bakterio gram-negatiboekin funtzionatzen duen antibiotiko berria ari dira saguetan probatzen, eta emaitza onak ematen ditu oraingoz. Emaitza onak, gainera, erresistentzia garatzen duten bakterio-kolonietan ere bai. 

Direct download: NFXXVIII-39a.mp3
Category:science -- posted at: 9:16am EST

XXVIII. denboraldiaren 39. saioa: Zigarroaren hondakinen kutsaketa eta FOTCIENCIA20 erakusketa. 

Direct download: NFXXVIII-39.mp3
Category:science -- posted at: 9:13am EST

Hostoen Arteko melodietan Luar Na Lubre taldea ekarri dugu. O Son Do Ar. Airearen soinua. Mike Oldfield-ek kanta horren bertsio bat egin zuen eta Eguzkiari egin zion erreferentzia. Gaurko saioan Eguzkiaz hitz egiten ari garenez, hori nahi genuen, baina jatorrizko kanta nahi genuen, ordea, eta Luar Na Lubrek airea aipatzen zuen izenburuan. Bitxia. 

Direct download: EKOIV-39m.mp3
Category:science -- posted at: 7:56am EST

Aranzadiko Astronomia Saileko Virginia Garcia Pena izan da gurekin aurora borealei buruz hitz egiten. Eguzkiaren jardueraz ere aritu da.  Oso zaila da hemen Euskal Herria dagoen latitude honetan aurora borealak ikustea; 100 urtean behin gertatzen den zerbait da, eta 2024ko maiatzean tokatu da. beharbada ez da ikuskizun hori errepikatuko urte honetan, nahiz eta Eguzkiaren jarduera txikia ez izan. 

Direct download: EKOIV-39a.mp3
Category:science -- posted at: 7:51am EST

IV. denboraldiaren 39. saioa: Aurorak, eguzkiaren jarduera eta Luar Na Lubre. 

Direct download: EKOIV-39.mp3
Category:science -- posted at: 7:46am EST

Zabalik dago CAF-Elhuyar sariketan lanak entregatzeko epea. Euskarazko zientziaren dibulgazioaren sariketa aurten urte naturalarekin batera ospatuko da; udazkenean izango da sari-banaketa, eta orain dago aukera aurtengo edizioan parte hartzeko lanak entregatzeko. Garazi Andonegi koordinatzailea izan da gurekin. 

Direct download: NFXXVIII-38c.mp3
Category:science -- posted at: 2:19am EST

Aitana Lertxundik, EHUko ikertzaileak, urteak eman ditu airearen kalitatearen ondorioak ikertzen. Oso iraupen luzeko ikerketetan hartu izan du parte, INMA proiektuan adibidez, eta orain beste proiektu batean hasi da, PARC-Euskadi proiektuan, Europako proiektu zabal bateko hemengo adarra. Lertxundiren lana ezagutu dugu, eta bide batez, bolondresen parte hartzeko deia zabaldu dugu gure saioan. 

Direct download: NFXXVIII-38b.mp3
Category:science -- posted at: 6:14pm EST

Labezomorro germanikoa ez da jatorriz Alemaniakoa. Lineok hala uste izan zuen, XVIII. mendean deskribatu zuenean, baina ikerketa genetiko batek argitu du Asian duela jatorria. Handik Ekialde Hurbilera hedatu zen, gero Europara eta gero mundu osora. Gizakiarekin batera bidaiatu du, eta, beraz, labezomorroaren genomaz gure historiaren gorabeheren isla da. 

Direct download: NFXXVIII-38a.mp3
Category:science -- posted at: 6:09pm EST

XXVIII. denboraldiaren 38. saioa: labezomorroen jatorria, PARC-Euskadi proiektua eta CAF-Elhuyar sariketa. 

Direct download: NFXXVIII-38.mp3
Category:science -- posted at: 6:05pm EST

Itsasoa deika daukagu. Entzuten duzu? Hostoen arteko melodietan, talde indie honek itsasoaren zikikeriari buruzko kanta bat proposatzen digu. The Sea is Calling. 2012an argitaratutako The Temper Trap diskokoa, hain zuzen. 

Direct download: EKOIV-38m.mp3
Category:science -- posted at: 3:24am EST

Ugaztunen artean, zifioak dira urpekaririk onenak. 2017an, jaso zen urpeko egonaldi luzeenaren erregistroa: zifio bat 3 ordu eta 45 minutu egon zen arnasa hartzera igo gabe. Irati Diez Virto dibulgatzaileak hitz egin digu animalia horien estrategiei buruz urpean hain denbora luzeak emateko. Itsas dortoken kasua ere aipatu digu, bai eta gizakia ere. Asiako bajau herrikoak ospea dute haien buzeatzeko ahalmenarengatik. 

Direct download: EKOIV-38a.mp3
Category:science -- posted at: 2:55am EST

IV. denboraldiaren 38. saioa: zifioak, dortokak eta pertsonak, urpekaritzan eredu. 

Direct download: EKOIV-38.mp3
Category:science -- posted at: 2:53am EST