Elhuyar Zientzia

NEIKER zentroko Aitor Cevidanes ikertzailea izan da gurekin PyrTick proiektuaz hitz egiteko. Pirineoetan akainen egoera zein den aztertzen duen proiektua da, eta NEIKERen kasuan Euskadiko zatia ikertzen ari dira. Aitorrekin akainen biologia eta gure pertzpetzioa uztartu ditugu. Zein dira hemengo akainak, zenbat daude eta zer ondorio ditu guretzat dauden populazioak? Erantzun guztiak ez dtugu, baina batzuk bai. 

Direct download: EKOV-05a.mp3
Category:science -- posted at: 5:24am EDT

V. denboraldiaren 5. saioa: PyrTick akainen proiektua eta Hawaii. 

Direct download: EKOV-05.mp3
Category:science -- posted at: 5:21am EDT

Umeen obesitatea tratatzeko programa berritzaile bat ezagutuko dugu hurrengo programetan: Mangolsen bidaia. Ez da berria, fundatzaileek 2015 inguruan jarri zutelako martxan. Medikuntzaren ikuspegi global batean, familiaren inplikazioan eta bideojokoetan oinarritutako metodologia bat da. Iratxe Salcedo fundatzaileetako baten ahotsak gidatuko gaitu metodologia hau ezagutzeko bidaian. Mangolsen bidaian. 

Direct download: NFXIX-04ct.mp3
Category:science -- posted at: 4:31am EDT

Leintz Gatzaga eta Dorleta. Bi izen horiek izan dira nagusi gure saioan, gaur. Gatzaren museoko Aitor Larrañagak kontatu digu nola hazi zen herria iturri gazi baten inguruan, eta nola funtzionatu zuen, alde batetik, teknikoki, dorlak erabilita gatza ekoizteko, eta, bestetik, sozialki, dorlak bertako emakumeek kudeatu dutelako luzaroan. 

Direct download: NFXIX-04bt.mp3
Category:science -- posted at: 4:27am EDT

Ideia okerra da Schrödingerren katua aldi berean bizirik eta hilda dagoela. Ulertzekoa da ideia sinple eta erakargarri hori zabalduta egotea, baina ez dator bat kuantikaren izaerarekin. 

Direct download: NFXIX-04at.mp3
Category:science -- posted at: 4:24am EDT

XIX. denboraldiaren 4. saioa: Schrödingerren katua, Leintz Gatzaga eta Mangolsen bidaia. 

Direct download: NFXIX-04t.mp3
Category:science -- posted at: 4:06am EDT

BRTA aliantzako Jon Kepa Gerrikagoitia Japonian izan da bertako industrian bisitan. Industria bera nola funtzionatzen duen ikusteaz gain, haien planteamendu energetikoaz jabetu da, besteak beste, hidrogenoaren aldeko apustua zenbateraino dagoen garatuta. 

Direct download: EKOV-04a.mp3
Category:science -- posted at: 3:57am EDT

V. denboraldiaren 4. saioa: Japonian txango bat. 

Direct download: EKOV-04.mp3
Category:science -- posted at: 3:55am EDT

Donostiako CICnanoGUNE fisikarien zentroak spinn off bat sortu du erditze seguruago baterako teknologia ikertzeko. Enpresa berriak Optec4Life du izena. Jaione Etxebarria Elezgarai teknologiaren garapenaren arduradunak kontatu digu nola uztartu nahi duten sentsoreen fisiak eta arazo medikuaren biokimika enpresa berrian.  

Direct download: NFXIX-03ct.mp3
Category:science -- posted at: 4:13am EDT

Orai zentro teknologikoko Oihane Cantero Dominguez ikertzailea izan da gurekin. Adimen artifizialarekin aztertu du Meta erraldoiaren LLAMA hizkuntz-eredua zenbateriano dakien euskal kulturari buruz. Hori ebaluatzeko metodoa garatu du, aplikatu du, eta ezagutza hori handitzeko bidea aplikatu du. 

Direct download: NFXIX-03bt.mp3
Category:science -- posted at: 4:10am EDT

Antimateria.. existitzen da ala ez? Galdera horren erantzuna bitxia da, eta, batez ere, filosofikoki interesgarria. 

Direct download: NFXIX-03at.mp3
Category:science -- posted at: 3:34am EDT

XIX. denboraldiaren 3. saioa: Euskal kultura hizkuntza ereduetan eta Optec4Life enpresa berria. 

Direct download: NFXIX-03t.mp3
Category:science -- posted at: 3:29am EDT

Antartikaren inguruan etengabe bueltaka mugitzen den itsaslaster erraldoi bat dago. Haizeak ere harekin batera doaz. Gainera, Drake pasabidean haren mugimendua estutzen da. Laster horren dinamika eta existitzearen ondorioak oso kontu interesgarriak dira. 

Direct download: EKOV-03b.mp3
Category:science -- posted at: 4:20am EDT

Judit Gartzia Llorens ENEEK-Ekolurra erakundeko presidentearekin izan gara. Batetik, ospakizun baterako, irailaren 23an Nekazaritza Ekologikoaren Europako eguna izan delako. Eta bestetik, solasaldi lasai bat izateko eta denboraldi honetan gurekin kolaboratuko dutela kontatzeko. 

Direct download: EKOV-03a.mp3
Category:science -- posted at: 4:06am EDT

V. denboraldiaren 3. saioa: Nekazaritza Ekologikoaren Europako eguna eta itsaslaster zirkunpolar antartikoa. 

Direct download: EKOV-03.mp3
Category:science -- posted at: 4:00am EDT

Irailaren 27an ospatuko da Europa osoan Ikertzaileen gaua. Dibulgazio-jardunaldi bat da; ikertzaileek berek haien lanaren berri emango dute. Bilbon eta Portugaleten ere ospatuko da, EHUk antolatuta. Nerez Jauregizar Ikerkuntza Gizartean Zabaltzeko Zuzendaria izan da gurekin antolatu dutenaz hitz egiteko. 

Direct download: NFXIX-02bt.mp3
Category:science -- posted at: 7:03am EDT

Hiru urtez aritu gara Mentxu Aiertza dibulgatzailearekin Agatha Christiek haren liburuetan erabilitako pozoiei buruz hitz egiten. Orain, atal horri bukaera emateko, atzera begiratu dugu eta laburpen bat osatu dugu hitz egindakoarekin. Hortaz, pozoien atalaren azken saioa da. Agatha, eskerrik asko. 

Direct download: NFXIX-02at.mp3
Category:science -- posted at: 6:56am EDT

XIX. denboraldiaren 2. saioa: Agatha Chistiren pozoiak eta Europako Ikertzaileen gaua. 

Direct download: NFXIX-02t.mp3
Category:science -- posted at: 5:34am EDT

Eraikuntza eta klimaren arteko harreman konplexua da. Aldaketak egin daitezke etxe jasangarriagoak egiteko, baina arazo bat dago. Zementua oso urruti dago birziklagarria izatetik. Beraz, erabakia zaila da. Bota behar dira etxe ez-jasangarriak eta berriak egin? Edo zementuaren arazoen aurrean ez dugu hori egingo? 

Direct download: EKOII-39b.mp3
Category:science -- posted at: 5:09am EDT

IBEA takdeko kimikari analitikoak antibiotikoen eta antimikrobianoen kontzentrazioak ari dira neurtzen barazki eta zizareetan. Oso modu zehatzan. Besteak beste, analisiak egiteko oso tenika sentikorrak garatzen ari dira, oso kontzentrazio txikiak neurtu ahal izateko. Irantzu Vergara kimikariaren tesiaren ikerketa da horren adibide bat. Irantzurekin hitz egin dugu gaurko saioan. 

Direct download: EKOV-02a.mp3
Category:science -- posted at: 5:57am EDT

V. denboraldiaren 2. saioa: antibiotikoen erresistentziaren arazoa kuantifikatzen. 

Direct download: EKOV-02.mp3
Category:science -- posted at: 5:55am EDT

Pilatutako tentsioa askatuta, orekara itzul daiteke. Hori atmosferako elektrizitatearekin gertatzen denean, askotan, tximistak sortzen dira. 

Direct download: NFXIX-01tc.mp3
Category:science -- posted at: 5:39am EDT

10 urte bete ditu Sabbatic enpresak. Adimen artifiziala erabiltzen dute enpresetako kudeaketan laguntzen duten softwareak sortzeko. Arkaitz Bastida Vidal zuzendariarekin izan gara haien lana ezagutzeko, eta adimen artifizialaren oihartzunaz hitz egiteko. 

Direct download: NFXIX-01tb.mp3
Category:science -- posted at: 5:34am EDT

Ekainean Newcastle hirian izan nintzen, Ingalaterrako iparraldean. Han, kaioei begira, eta Jennifer Ackerman-en liburu batekin eskuan, hegaztien ahalmenaz espazialari buruzko gogoeta bat etorri zitzaidan. 

Direct download: NFXIX-01ta.mp3
Category:science -- posted at: 5:19am EDT

XIX. denboraldiaren lehen saioa: Sabbatic enpresa 10 urte adimen artifizialarekin eta tximista. 

Direct download: NFXIX-01t.mp3
Category:science -- posted at: 4:55am EDT

Asteburu honetan, Alkizan, bisita gidatua antolatu dute FAGUS interpretazio-zentrokoek Javier Vazquez basozaina-oiharekin. Sai arreen koloniak eta sai zurien bizitokia ezagutzeko aukera paregabea da. Javier Vazquez eta Edurne Ayuso udaleko kultur teknikaria izan dira gurekin, eta hegazti sarraskijaleei buruz luze hitz egin dugu. 

Direct download: EKOV-01a.mp3
Category:science -- posted at: 4:22am EDT

V. denboraldiaren 1. saioa: Alkiza, sai arreak eta sai zuriak. 

Direct download: EKOV-01.mp3
Category:science -- posted at: 4:20am EDT

Direct download: oihaneekinean.mp3
Category:science -- posted at: 6:41am EDT

Denboraldi honetako azken tartetxoa Txoni Matxain EHUko eta DIPCko kimikariarekin egin dugu. Eta bitxikeria batzuei buruz hitz egin dugu. Batetik, zientzian gaizki jarritako izenei buruz. Eta bestetik, teoria oker erakargarriei buruz. 

Direct download: NFXXVIII-43c.mp3
Category:science -- posted at: 7:09am EDT

Euskalmetek meteorologia eta klimari buruzko podcast bat jarri du martxan, Troposfera izenekoa. Onintze Salazar meteorologoak aurkeztu digu gurean. 

Direct download: NFXXVIII-43b.mp3
Category:science -- posted at: 7:08am EDT

Newcastlen, Ingalaterran, gonbidatu gaituzte CERU erakundearen kongresu batera. Zientzia hizkuntza minoritarioetan egiteari buruzko mahai-inguru batean hartu dugu parte, eta jende askorekin hitz egiteko aukera izan genuen, Irene Etxeberria CERUko presidente ohiarekin adibidez. 

Direct download: NFXXVIII-43a.mp3
Category:science -- posted at: 7:06am EDT

XXVIII. denboraldiaren 43. saioa: CERU eta Newcastle, Troposfera eta bitxikeriak. 

Direct download: NFXXVIII-43.mp3
Category:science -- posted at: 7:03am EDT

Hostoen arteko Melodietan, 1970ko hamarkadaren bukaerara goaz. Petrolioaren krisia urte batzuk lehenago izan zen, baina Britainia Handian petrolioa Itsas hondotik ateratzeko beharra aipatzen zen, ustez, ordezko bide bakarra energia nuklearra zelakoan. Ipar Itsasoko petrolio-ustiaketa justifikatu nahi zuten. 1979an, Jethro Tull taldeak North Sea Oil kanta argitaratu zuen egoera hori salatzeko. 

Direct download: EKOIV-43m.mp3
Category:science -- posted at: 6:49am EDT

Zuriketa berdeaz hitz egin dugu Judit Gartzia Ekolurrako presidentearekin. Ingurumenaren aldeko lana marketinean erabiltzea da, norberaren irudia zuritzeko, baina bestelako ezer egin gabe ingurumenaren alde. 

Direct download: EKOIV-43a.mp3
Category:science -- posted at: 6:45am EDT

IV. denboraldiaren 43. saioa: Zuriketa berdea eta North Sea Oil

Direct download: EKOIV-43.mp3
Category:science -- posted at: 6:42am EDT

Agatha Christieren azken pozoia errizina da. Eleberri batean erabili ordez, ipuin batean erabili zuen, The House of the Lurking Death ipuinean (La muerte al acecho), Partners in Crime ipuin-bilduman, Matrimonio de Sabuesos. Pozoi honen erabilera duen ezaugarri deigarriena da Christiek aurreratu zela denboran, ipuina idatzi zuen garaian ez baitzen jakina errizina nolako pozoia zen. Mentxu Aiertzak kontatu digu istorioa. 

Direct download: NFXXVIII-42b.mp3
Category:science -- posted at: 5:14am EDT

POLYMAT ikerketa zentroak 25 urte bete ditu, eta ospakizunetan dago. 25 urte polimeroen oinarrizko ikerketan eta industriarekin batera lan egiten gai berean. 

Direct download: NFXXVIII-42a.mp3
Category:science -- posted at: 5:10am EDT

XXVIII. denboraldiaren 42. saioa: Agatha Christie eta errizina. 

Direct download: NFXXVIII-42.mp3
Category:science -- posted at: 5:08am EDT

Hostoen arteko melodietan, Fleetwood Mac rock-talde klasikoa izan dugu gurean. 1973an The City kanta argitaratu zuten; protagonistak hiritik alde egin behar du, eta perspektiba horretatik begiratzen dio hiriari. Ez da inoiz bueltatuko. 

Direct download: EKOIV-42m.mp3
Category:science -- posted at: 6:33am EDT

Landareak komunikatzen dira. Batzuetan, haien artean. Batzuetan, animaliekin edo beste bizidun batzuekin. Irati Diez Virtok komunikazio sistema horiei buruz hitz egin digu. Akazien adibide ezagunetatik hasita, beste komunikazio-mota batzuetara. 

Direct download: EKOIV-42a.mp3
Category:science -- posted at: 6:31am EDT

Direct download: OlatzOVEkinean.mp3
Category:science -- posted at: 4:33am EDT

IV. denboraldiaren 42. saioa: Fleetwood Mac eta landareen komunikazioa. 

Direct download: EKOIV-42.mp3
Category:science -- posted at: 6:10am EDT

Direct download: UnaArregiLeon.mp3
Category:science -- posted at: 4:35am EDT

EHUko kimikari batekin izan gara, Haritz Sardon. Ikerketa-ibilbide luzea egin du, eta gaur egun laborategi bat zuzentzen du Donostian. Esparru askotan izan da ikertzaile, baina haren ibilbide profesionalaren zati oparoena polimeroen kimikan izan da, besteak beste, plastikoen industria jasangarri bilakatzeko ahaleginetan. 

Direct download: NFXXVIII-41b.mp3
Category:science -- posted at: 4:10am EDT

Neandertal oso zahar baten hezurrak topatu dituzte Karrantzako El Polvorín aztarnategiko Leize batean. Itxuraz, 150.000 urte edo gehiago dituzten aztarnak dira, 18 giza hezur, eta litekeena da emakume batena izatea. Andere izena jarri diote. Asier Gómez-Olivencia EHUko paleontologoa da aurkikuntza egin duen taldearen burua. Gaur, gurekin izan da.  

Direct download: NFXXVIII-41a.mp3
Category:science -- posted at: 4:02am EDT

XXVIII. denborldiaren 41. saioa: neadertal zaharrena Bizkaian eta Haritz Sardon. 

Direct download: NFXXVIII-41.mp3
Category:science -- posted at: 3:59am EDT

1978an, Rush taldeak The Trees abestia argitaratu zuen. Hostoen arteko melodietan, kanta hori ekarri dugu kontatzen duen istorioarengatik. Astigar baten eta haritz baten arteko lehiaz hitz egiten du argia lortzeko, baina azkenean aizkora da benetako lehiakidea. 

Direct download: EKOIV-41m.mp3
Category:science -- posted at: 6:05am EDT

Don Bosko institutuan hidrogenozko auto elektriko bat prestatu dute Euskelek lehiaketan parte hartzeko. Egoitz Odriozola irakaslea izan da gurekin azaltzeko nola inplikatzen den lanbide heziketa lan horretan, eta hidrogenozko auto elektrikoen panoramari gainbegirada emateko. 

Direct download: EKOIV-41a.mp3
Category:science -- posted at: 3:22am EDT

IV. denboraldiaren 41. saioa: Hidrogenozko auto elektrikoa. 

Direct download: EKOIV-41.mp3
Category:science -- posted at: 3:20am EDT

Elhuyar aldizkariaren ekaineko zenbakia kalean da. Zenbaki berriari buruz Ana Galarraga kozuzendaiak hitz egin digu; besteak beste, Ekinean atalaren 10. urteurrena aipatu du. Gainera, Inhar Lopez naturako argazkilaria izan dugu gurekin, aldizkariak haren argazki batzuk erakusten dituelako.  

Direct download: NFXXVIII-40b.mp3
Category:science -- posted at: 5:01am EDT

Lide Arana gurekin izan da bala magikoaren ideiaz hitz egiten, alegia, bakterio jakin baten kontra espezifikoki erasoa egiten duen antibiotiko baten ideia. Duela astebete lolamizina antibiotikoari buruz hitz egin genuen, eta albiste hori berreskuratu dugu 100 urte dituen ideia hau gogoratzeko. Ideia eta gaur egun praktikan erabiltzen den metodologia da. 

Direct download: NFXXVIII-40a.mp3
Category:science -- posted at: 4:38am EDT

XXVIII. denboraldiaren 40. saioa: ON-Zientziako irabazleak, antibiotikoen sekretuak Lide Aranarekin eta Elhuyar aldizkaria eta Inhar Lopezen argazkiak. 

Direct download: NFXXVIII-40.mp3
Category:science -- posted at: 4:10am EDT

Edvard Grieg konpositore erromantikoaren obrarik ezagunena ekarri dugu Hostoen Arteko Melodietara. Berez, bi suitek osatzen dute obra hori. Horietako batean, ekaitz musikal bat dago.  

Direct download: EKOIV-40m.mp3
Category:science -- posted at: 9:13am EDT

EHUko Arantza Aldezabal Roteta ikertzailearekin izan gara; belardietako biodibertsitatea ikertzen du. Berak kontatu digu Europak legez babestu dituela belardiak, eta azaldu digu nola. Gainera, haren ikerketa ezagutu dugu.  Habitat konplexuak dira belardiak eta ez oso ezagunak, nahiz eta beste habitatetan ere eragiten duten. 

Direct download: EKOIV-40a.mp3
Category:science -- posted at: 9:09am EDT

IV. denboraldiaren 40. saioa: Belardien babesa eta Peer Gynt. 

Direct download: EKOIV-40.mp3
Category:science -- posted at: 7:05am EDT

CFM zentroko Idoia Mujikak koordinatzen du FOTCIENCIA20 erakuketaren bisita Donostira. Zientziako argazkien lehiaketa batetik sortutakoerakusketa bat da, eta Tabakalerako eraikinean erakusgai dago, ekainaren 23ra arte. 

Direct download: NFXXVIII-39c.mp3
Category:science -- posted at: 9:22am EDT

Amazabal Institutuko bi ikaslek, Isabela Apezetxeak eta Izadi Baldak, zigarroen hondakinen kutsadurari buruzko ikerketa bat egin dute aurtengo Zientzia Azokarako, eta bigarren saria eskuratu dute. Haien proiektuaz hitz egin digute, eta ikasturte osoan zeharreko lanari buruz ere bai, Ainhoa Illarramendi irakaslearekin batera. 

Direct download: NFXXVIII-39b.mp3
Category:science -- posted at: 9:19am EDT

Bakterio gram-negatiboekin funtzionatzen duen antibiotiko berria ari dira saguetan probatzen, eta emaitza onak ematen ditu oraingoz. Emaitza onak, gainera, erresistentzia garatzen duten bakterio-kolonietan ere bai. 

Direct download: NFXXVIII-39a.mp3
Category:science -- posted at: 9:16am EDT

XXVIII. denboraldiaren 39. saioa: Zigarroaren hondakinen kutsaketa eta FOTCIENCIA20 erakusketa. 

Direct download: NFXXVIII-39.mp3
Category:science -- posted at: 9:13am EDT

Hostoen Arteko melodietan Luar Na Lubre taldea ekarri dugu. O Son Do Ar. Airearen soinua. Mike Oldfield-ek kanta horren bertsio bat egin zuen eta Eguzkiari egin zion erreferentzia. Gaurko saioan Eguzkiaz hitz egiten ari garenez, hori nahi genuen, baina jatorrizko kanta nahi genuen, ordea, eta Luar Na Lubrek airea aipatzen zuen izenburuan. Bitxia. 

Direct download: EKOIV-39m.mp3
Category:science -- posted at: 7:56am EDT

Aranzadiko Astronomia Saileko Virginia Garcia Pena izan da gurekin aurora borealei buruz hitz egiten. Eguzkiaren jardueraz ere aritu da.  Oso zaila da hemen Euskal Herria dagoen latitude honetan aurora borealak ikustea; 100 urtean behin gertatzen den zerbait da, eta 2024ko maiatzean tokatu da. beharbada ez da ikuskizun hori errepikatuko urte honetan, nahiz eta Eguzkiaren jarduera txikia ez izan. 

Direct download: EKOIV-39a.mp3
Category:science -- posted at: 7:51am EDT

IV. denboraldiaren 39. saioa: Aurorak, eguzkiaren jarduera eta Luar Na Lubre. 

Direct download: EKOIV-39.mp3
Category:science -- posted at: 7:46am EDT

Zabalik dago CAF-Elhuyar sariketan lanak entregatzeko epea. Euskarazko zientziaren dibulgazioaren sariketa aurten urte naturalarekin batera ospatuko da; udazkenean izango da sari-banaketa, eta orain dago aukera aurtengo edizioan parte hartzeko lanak entregatzeko. Garazi Andonegi koordinatzailea izan da gurekin. 

Direct download: NFXXVIII-38c.mp3
Category:science -- posted at: 2:19am EDT

Aitana Lertxundik, EHUko ikertzaileak, urteak eman ditu airearen kalitatearen ondorioak ikertzen. Oso iraupen luzeko ikerketetan hartu izan du parte, INMA proiektuan adibidez, eta orain beste proiektu batean hasi da, PARC-Euskadi proiektuan, Europako proiektu zabal bateko hemengo adarra. Lertxundiren lana ezagutu dugu, eta bide batez, bolondresen parte hartzeko deia zabaldu dugu gure saioan. 

Direct download: NFXXVIII-38b.mp3
Category:science -- posted at: 6:14pm EDT

Labezomorro germanikoa ez da jatorriz Alemaniakoa. Lineok hala uste izan zuen, XVIII. mendean deskribatu zuenean, baina ikerketa genetiko batek argitu du Asian duela jatorria. Handik Ekialde Hurbilera hedatu zen, gero Europara eta gero mundu osora. Gizakiarekin batera bidaiatu du, eta, beraz, labezomorroaren genomaz gure historiaren gorabeheren isla da. 

Direct download: NFXXVIII-38a.mp3
Category:science -- posted at: 6:09pm EDT

XXVIII. denboraldiaren 38. saioa: labezomorroen jatorria, PARC-Euskadi proiektua eta CAF-Elhuyar sariketa. 

Direct download: NFXXVIII-38.mp3
Category:science -- posted at: 6:05pm EDT

Itsasoa deika daukagu. Entzuten duzu? Hostoen arteko melodietan, talde indie honek itsasoaren zikikeriari buruzko kanta bat proposatzen digu. The Sea is Calling. 2012an argitaratutako The Temper Trap diskokoa, hain zuzen. 

Direct download: EKOIV-38m.mp3
Category:science -- posted at: 3:24am EDT

Ugaztunen artean, zifioak dira urpekaririk onenak. 2017an, jaso zen urpeko egonaldi luzeenaren erregistroa: zifio bat 3 ordu eta 45 minutu egon zen arnasa hartzera igo gabe. Irati Diez Virto dibulgatzaileak hitz egin digu animalia horien estrategiei buruz urpean hain denbora luzeak emateko. Itsas dortoken kasua ere aipatu digu, bai eta gizakia ere. Asiako bajau herrikoak ospea dute haien buzeatzeko ahalmenarengatik. 

Direct download: EKOIV-38a.mp3
Category:science -- posted at: 2:55am EDT

IV. denboraldiaren 38. saioa: zifioak, dortokak eta pertsonak, urpekaritzan eredu. 

Direct download: EKOIV-38.mp3
Category:science -- posted at: 2:53am EDT

Partikula subatomikoen ospea zientzia zaila eta urruna izateko ospea da. Baina elektroia bera ere bada partikula subatomiko bat. Alegia, elektrizitatea bera ere mundu horretan dago. Elektroia, protoia, neutroia, pioia, quarka, neutrinoa... Elektroiarekin hasita, beste partikulen mundura egin dugu salto.  

Direct download: NFXXVIII-37c.mp3
Category:science -- posted at: 3:25am EDT

Maiatzaren 22an abiatuko da Elhuyarren Zientzia Azokaren urte bukaerako ospakizuna. Lau eguneko azoka izango da. 800 ikasle inguruk aurkeztuko dituzte Bilboko Areatzan ikasturtean zehar landutako ikerketen emaitzak. Danel Solabarrieta Elhuyarko koordinatzailea izan da gurekin eta aurrerapen txiki bat eman digu Zientzia Azokan ikusiko ditugunei buruz. 

Direct download: NFXXVIII-37b.mp3
Category:science -- posted at: 3:15am EDT

ITER proiektuan, fusioa eragiten saiatzeko, Tokamak erreaktore bat erabiltzen dute. Fusionatu behar den materiala eremu magnetiko baten bitartez harrapatzen duen ontzi bat da, baina oso zaila da eremu horren mugak kontrolatzea. Horretan ari dira fisikari teoriko asko lanean, eta aste honetan aurrerapen handiak iragarri dituzte zientzia-albisteetan. 

Direct download: NFXXVIII-37a.mp3
Category:science -- posted at: 3:00am EDT

XXVIII. denboraldiko 37. saioa: Zientzia Azoka eta partikula subatomikoen gertutasuna. 

Direct download: NFXXVIII-37.mp3
Category:science -- posted at: 2:56am EDT

1960ko hamarkadan Roger Payne biologoak baleen kantak ikertu zituen. Haren grabaketak disko formatuan argitaratu zituen 1970ean, eta oso egokia da disko hori Hostoen Arteko Melodien atalerako. Gainera, Cosmos telesail ospetsuan Carl Saganek erabili zuen informazio hori azalpen batzuk emateko. 

Direct download: EKOIV-37m.mp3
Category:science -- posted at: 6:08am EDT

Bertako ez diren arraza asko erabiltzen dira Euskal Herrian, abeltzaintzan. Behiak, ardiak, zaldiak, ahuntzak eta abar. Izaro Zubiria eta Asier Albite izan dira gurekin, San Isidroko egunean, arraza horien zaintzari buruz hitz egiten, abeltzainaren eta albaitariaren ikuspuntuetatik. Galdera da. Zer da hemengo arraza bat izatea? 

Direct download: EKOIV-37a.mp3
Category:science -- posted at: 5:06am EDT

IV. denboraldiaren 37. saioa: abeltzaintza kanpoko arrazekin eta baleen kantak. 

Direct download: EKOIV-37.mp3
Category:science -- posted at: 5:00am EDT

Eli Rezabal kimikari teorikoarekin izan gara, eta haren ibilbideaz hitz egin dugu. Gaur egun likido ionikoak ikertzen ditu EHUn, Donostiako Kimika Fakultatean. Likido ionikoen esparrua erronka bat da kimikari kuantikoentzat, haren kalkuluek duten zailtasunarengatik, eta aldi berean oso zabala den errealitate bati lotuta dago. 

Direct download: NFXXVIII-36b.mp3
Category:science -- posted at: 4:38am EDT

Lehen aldiz detektatu dute atmosfera bat exoplaneta batean: Karramarro konstelazioaren 55 Cancri izarrak (berez, sistema binarioa da) exoplaneta asko ditu, eta haietako batek, 55 Cancri e planetak, atmosfera du. Planeta beroa da eta, beraz, argi infragorria igortzen du. Argi horren bitartez detektatu dute planetaren atmosfera.  

Direct download: NFXXVIII-36a.mp3
Category:science -- posted at: 4:18am EDT

XXVIII. denboraldiaren 36. saioa: Eli Rezabal eta likido ionikoak. 

Direct download: NFXXVIII-36.mp3
Category:science -- posted at: 3:31am EDT

2005ean, Amaral taldeak Pájaros en la cabeza diskoa argitaratu zuen. Disko horretako kanta bat ekarri dugu gaur Hostoen arteko melodietara: En el río. Desagertutako ibai bati egindako kanta ekologista da. 

Direct download: EKOIV-36m.mp3
Category:science -- posted at: 5:34am EDT

Amaia Gonzaga Roa, ingurumen-biologoa da. Nafarra da, baina Helsinkin ari da ikerketa. Berez, Amazonaseko basoa ikertzen du satelite irudien bidez. Haren ibilbide profesionalari buruz hitz egin dugu, eta deforestazioaren ikerketaren munduan murgildu gara. 

Direct download: EKOIV-36a.mp3
Category:science -- posted at: 5:30am EDT

IV. denboraldiaren 36. saioa: Helsinkiko unibertsitateko Amaia Gonzaga Roa eta Amaral. 

Direct download: EKOIV-36.mp3
Category:science -- posted at: 4:42am EDT

Pozoien atalean, Mentxu Aiertza eta Agatha Christie izan ditugu gurekin, eta Agatha Christie eleberri baten bitartez, Pale Horse. Eleberri hartan, talioaren bidezko hilketak izaten dira; biktimak pozoituak izan direla detektatzeko oso zaila da, talioaren efektua itxuraz ezberdina delako pertsona bakoitzean. Mentxuk, gainera, talioa pozoi moduan erabili izan den kasu erreal harrigarri bat ekarri digu. 

Direct download: NFXXVIII-35b.mp3
Category:science -- posted at: 5:08am EDT

2004an grafenoa ekoizteko modua aurkitu zuten bi fisikarik, eta sei urte geroago Mobel saria eman zitzaien horregatik. Garai hartan, asko hitz egin zuten grafenoari buruz, iraultza bat ekarriko zuen material bat zela adierazita, baina, non dago iraultza hori? Kontua da iraultza egon, badagoela, baina ez da komikabideetan titularrak sortzen dituen iraultza bat. Edonola ere, milaka milioi dolarreko negozioa da dagoeneko grafenoaren sektorea. 

Direct download: NFXXVIII-35a.mp3
Category:science -- posted at: 4:46am EDT

XXVIII. denboraldiaren 35. saioa: Agatha Christie, Mentxua Aiertza eta talioa. 

Direct download: NFXXVIII-35.mp3
Category:science -- posted at: 4:45am EDT

Dar Williams kantautore estatubatuarraren Go to the woods kanta ekarri dugu Hostoen arteko melodietara. Bertan, muiskariak planteatzen du zer ikusiko zenuke basoan eta zerren beldur izango zinen. Baina, azkenean, benetako beldurra da basoa bera desagertzeko arriskua duela. 

Direct download: EKOIV-35m.mp3
Category:science -- posted at: 5:32am EDT

Gorka Santamarina EHUko ikertzailearen taldeak Idizabalgo gaztak dituen mikrobioen komunitatea ikertzen du. Mikrobio horien jarduerak ematen dizkio gaztari zaporea, usaina eta kalitatea. Oraindik ez dago erabat ikertuta komunitate hori. Santamarinak azaldu digu zenbateraino dakigun eta nolako aldeak dauden ekoizleen gazten artean. 

Direct download: EKOIV-35a.mp3
Category:science -- posted at: 5:19am EDT

IV. denboraldiaren 35. saioa: Idiazabal gaztaren mikrobiota eta Dar Williams. 

Direct download: EKOIV-35.mp3
Category:science -- posted at: 5:16am EDT

Bidaia matematiko bat proposatzen dizuegu. Geometria harraigarri dituzten eraikinak ikusteko, arkitektura islamikoa ezin hobea da. Gure gaurko proposamena Samarkanda hiriko eraikin zaharrak dira, Uzbekistanen. Mezkitak, mausoleoak eta, adibidez, Registan plazan dauden hiru madrasak. Haien arkitektura ikusgarria da. 

Direct download: NFXXVIII-34c.mp3
Category:general -- posted at: 3:45am EDT

Ekainaren 17an izango da Eibarren Matematikari euskaldunen VI. topaketa. UEUk bi urtean behin antolatzen duen egun bateko ekitaldia da. Guk aurtengoa nolakoa izango den jakin nahi izan dugu. Eli Alberdi eta Naiara Arrizabalaga antolatzaileak izan dira gurekin. Gainera, EHUko liburuaren asteari buruz ere hitz egin digu Alberdik. 

Direct download: NFXXVIII-34b.mp3
Category:science -- posted at: 3:42am EDT

Modan dago liburua, eta modan telesaila: Hiru gorputzen problema. Izenburuak erreferentzia egiten dio fisikaren problema tradizional bati. Soluzio matematiko zehatzik ez duen problema bati. 

Direct download: NFXXVIII-34a.mp3
Category:science -- posted at: 3:40am EDT

XXVIII. denboraldiaren 34. saioa: hiru gorputzen problema, matematikari euskaldunen topaketa eta Samarkandaren geometria. 

Direct download: NFXXVIII-34.mp3
Category:science -- posted at: 3:36am EDT

Hostoen arteko melodietan Alemaniara goaz. Marteria rap-kantaria Amazonasera joan zen; han, lursail bat erosi zuen, bertako biodibertsitatea babesteko helburuarekin. Bizipen hori dokumental batean jaso zuen, Der amazonas-job. Gaur, dokumental horretarako konposatutako kanta bat ekarri dugu, Wald

Direct download: EKOIV-34m.mp3
Category:general -- posted at: 4:52am EDT

Itsasoaren gainazaleko tenperatura handitzen ari da, eta horrek sakontasun txikian bizi direnei eragiten die. Makroalgei, adibidez. EHUko BENTOS taldeak urte asko eman ditu Bizkaiko algak ikertzen. Gurekin ikertzaile haietako bat izan da, Olatz Arriaga biologoa, eta ikerketari gainbegirada bat egiten lagundu digu. 

Direct download: EKOIV-34a.mp3
Category:science -- posted at: 4:47am EDT

IV. denboraldiaren 34. saioa: koralak, algak, itsasoaren gainazaleko tenperatura eta Marteriaren rap alemana. 

Direct download: EKOIV-34.mp3
Category:science -- posted at: 4:42am EDT

Duela lau urte jarri zuten martxan EHUn adimen artifizialeko gradu bat. Orain, ekainean graduatuko dira lehen proziokoak. Horretaz hitz egin dugu Itziar Irigoien informatikaria eta irakaslearekin. 

Direct download: NFXXVIII-33c.mp3
Category:science -- posted at: 3:27am EDT

Apirilaren 16an, Donostian, adimen artifizialak dituen alborapenei buruzko ekitaldi bat egin genuen Gipuzokako Foru Aldundiaren egoitzean. Han kontatutakoaren laburpen bat ekarri dugu gaur Norteko Ferrokarrillera. Bost informatikariren gogoetak gurean: Oihane Cantero, Olatz Arbelaitz, Xabier Saralegi, Itziar Irigoien eta Gorka Julio. 

Direct download: NFXXVIII-33b.mp3
Category:science -- posted at: 3:21am EDT

Erroreei begira lan egiten dugu, eta gauza bera gertatzen da informatikan. Zoriz gertatzen dira erroreak, eta horregatik kontrol neurriak sortu ditugu, ahal dela informazioa zuzena izan dadin. Baina konputazio kuantikoaren kasuan, lan zaila da, erroreak sistema kuantikoetan gertatzen direlako. 

Direct download: NFXXVIII-33a.mp3
Category:general -- posted at: 3:12am EDT

XXVIII. denboraldiaren 33. saioa: akatsak ordenagailu kuantikoetan eta adimen artifizialaren alborapenak. 

Direct download: NFXXVIII-33.mp3
Category:science -- posted at: 3:08am EDT

Hostoen Arteko Melodietan, Ruper Ordorikaren kanta bat ekarri dugu: Bihotz begiekin. 2001ean, Hurrengo goizean diskoan argitaratutako kanta da, eta progresoari buruz hitz egiten du, atzerakako begirada baten bitartez. Nola zegoen dena garai batean? Hori da kanta honek azpian duen ideia. 

Direct download: EKOIV-33m.mp3
Category:science -- posted at: 6:50am EDT