Muoien detektagailuak erabilita, fisikariek ganbera ezezagun bat topatu dute Gizako piramide handienean, Keops-en piramidean. Berez, izpi kosmikoak detektatzeko instalazio batzuk ziren, baina horretarako piramideen harriak xurgatzen dituen muoiak erabiltzen zuten, eta ikerketa horretan, espero gabeko zulo bat detektatu dute.

XXII. denboraldiaren 10. saioa: piramidean gela bat aurkitu, zientziaren mugak eta Lemniskata udazkenean.

Hegazkin supersonikoen soinuaren uhinak aztertu ditu EHUko Alejandro Pozo matematikariak. Etengabeko soinu-eztanda bat da, oso eboluzio konplexuarekin. Uhina matematikoki ulertuta agian lor liteke soinu hori lurzoruaren altueran minimizatzea. Oraingoz, ulertzeak berak ikerketa sakona eskatzen du.

Pertsona gazte baten odola Alzheimerra duen pertsona zahar baten zirkulazio-sisteman sartuta, emaitza onak lortu dira saio kliniko batean. Batetik, teknika segurua dela baieztutatu dute. Bestetik, Alzheimerra duten pazienteak hobekuntza txikiak izan dituzte. Baina zuhur jokatu behar da ondorioekin.

XXII. denboraldiaren 9. saioa: parabiosia eta hegazkin supersonikoa.

Parabiosiaren teknikaren lehen saio klinikoa egin dute pertsonekin Stanford Unibertsitatean. Pertsona gazteen odola pertsona zaharren zirkulazio-sistematik pasarazi dute. Alzheimerra duten pazienteekin egin dute, eta emaitza itxaopentsuak eman ditu teknikak. Baina polemika sortu du parabiosiaren saio kliniko honek.

Elhuyar aldizkarian, Gertrude Belle Elion zientzialariaren biografiari buruz idatzi du Egoitz Etxebestek. Minbizia tratatzeko lehenen botikak garatu zituen, eta medikuntzako nobel saria irabazi zuen. Bizitza interesgarria izan zuen Belle Elionek.

Estatu Batuetako CERT ekipoak Wifiaren ohiko protokoloaren segurtasun-arazo baten berri eman du. Beraz, WPA2 protokoloa ez da uste bezain segurua. Horrek kezka sortu du, gure etxeetako ohiko sistema baita Wifiaren bitartez bidaiatzen duen informazioa kodetzeko. Codesyntax enpresako Aitzol Naberan informatikariak azaldu digu nola eragiten digun arazo horrek.

Indiarrek Ilargira joan nahi dute. Aspalditik. Hain zuzen ere, Indiako ISRO espazio agentzia Chandrayaan-2 misioa ari da prestatzen, 2008an arrakastaz abiatutako programaren bigarren misioa. Haien helburuetako bat Ilargiaren gainazaleko hautsaren dinamika ikertzea da.

XXII. denboraldiaren 8. saioa: Indiarrak Ilargira, Wifiaren segurtasun-arazoak eta Gertrude Belle Elion.

2017ko abuztuaren 17an, grabitazio-uhinak detektatzeko LIGO eta Virgo behatokietan orain arte jasotakoetatik bereizten zen seinale bat jaso zuten. Izan ere, grabitazio-uhinen seinalearekin batera, erradiazio elektromagnetikoa ere jaso zuten. Azkenean, bi neutroi-izarren arteko topaketa izan dela ondorioztatu dute. Lehen aldia da halako fenomeno baten seinalea jasotzen dela.

Ig Nobel sari bat merezi izateko bi baldintza bete behar dituzte ikerketek nahitaez: batetik, barrea eragiteko gai behar dute, eta, bestetik, pentsarazi egin behar dute. Ikerketa gehienek betetzen dute bigarren baldintza; beraz, lehenengoan dago koska.

ON zientzia bideo lehiaketaren zortzigarren edizioa martxan da. Aste honetatik hasita, zientziari buruzko bost minutuko bideoak aurkez daitezke. Lehiaketa Elhuyar Fundazioak eta DIPC zentroak antolatzen dute. Guri Manex Urruzolak kontatu digu zer berrikuntzak dauden aurtengo edizioan.

Beharbada, zientziaren formula matematikorik ezagunena da. Albert Einsteinek proposatu zuen 1905ean, lau artikulu harrigarri idatzi zituen urtean. Artikulu horietako batean azaldu zuen energia eta masa gauza bera zirela, eta haien arteko erlazioa formula ospetsu hori dela.

Kolore gorria ekarri dugu irratira. Oskar Gonzalez kolorzaleak gorriari buruzko zientzia-kontuak ekarri dizkigu, konposatu kimiko batetik abiatuta, burdin oxidotik. Hematitatik, hain zuzen ere, beste burdin oxido batzuk daudelako. Konposatu horretatik, pigmentuen munduan sartu gara historian zeharreko ibilbide batean.

Bosgarren aldiz historian detektatu dituzte uhin grabitazionalak. Baina hau da lehen aldia erradiazioarekin batera detektatu dela.

XXII. denboraldiaren 7. saioa: uhin grabitazionalak berriz ere, burdin-oxidoa: gorriaren ataria, e=mc2, 2017 urria eta ON zientzia martxan.

Nature aldizkariaren albisteen zerbitzukoek Hany Faid elkarrizketatu dute, bideo faltsuak detekatzeko tekniketan aditua. Ohiko teknikak aurkezteaz gain, adituak kezka bat plazaratu du, adimen artifizialeko GAN sistemek bideo faltsu detektaezinak sor ditzaketeelako.

2017ko Nobel sariak dagoeneko iragarri dira. Guk zientziakoei begiratzen diegu: medikuntza edo fisiologia, fisika eta kimika. Aurten saritutako ikerketen gaiak erritmo zirkadianoa, uhin grabitazionalak eta mikroskopio krioelektronikoa izan dira.

Gorka Azkunek, gure adimen arfizialeko adituak, pasahitzak hackeatzeko ahaleginez hitz egin digu. Azken bolada honetan, adimen artifiziala erabiltzen hasi da horretarako: GAN sareen bitartez askoz errazago hackea daitezke pasahitzak. Baina zenbateraino?

Zergatik esaten dute o'clock ingelesek ordu puntuak adierazteko? Erantzuna Erdi Aroko zientzian dago. XIV. mendean, denbora neurtzeko modua aldatu egin zen.

Hany Farid ikertzailea bideo faltsuak detektatzen aditua da. Nature aldizkariari emandako elkarrizketa batean, erabiltzen dituen ohiko teknikei buruz hitz egiten du. Oso ahaltsuak dira. Hala ere, GAN sareetan oinarritutako faltukeriek ia edozein teknika gainditzen dute, esaten du.

XXII. denboraldiaren 6. saioa: bideo faltsuak detektatu, PassGAN eta o'clock.

2017-2018 denboraldia hasi da ETBko Teknopolis zientzia-saioan. Berrikuntza askorekin dator, programa klasikoa da, baina atal berriekin eta hainbat hobekuntzarekin. Nagore Rementeria zuzendariak eta Iñaki Leturia aurkezleak aurkeztu digute denboraldi berria.

Eli Alberdi matematikaria da. Soluzio zehatzik gabeko problemak ebazten egiten du lan. Gaur egungo matematika apikatuaren ohiko ikerketa da. Sistema askoren aldagaiak ezin dira zehaztasunez kalkulatu, eta beraz, matematikariek soluzioari hurbiltzen zaizkion metodoak asmatzen dituzte . Ei Alberdik adibide asko jarri dizkigu eta haren lana ezagutu dugu. 

Urtero bezala, urriaren hasieran Nobel saridunak iragarri dituzte, eta guk, urtero bezala zuentziako sarien laburpena egin dugu. Medikuntza edo fisiologiakoa, fisikakoa eta kimikakoa erritmo zirkadianoa, uhin grabitazionalak eta mikroskopio krioelektronikoa ikertu dutenei emango diete, hurrenez hurren.

XXII. denboraldiaren 5. saioa: Nobel sariak, Eli Aberdiren soluziorik gabeko problemak eta Teknopolis antenan.

CFM, DIPC eta EHUko fisikariak, Alemaniako lankide batzuekin batera, efektu fotoelektrikoa ikertu dute attosegundoen eskalan. Aztertu dute, argiak material batean jotzen duenean, zer elektroi eta nola igortzen diren material horretatik. Idoia Mujika CFMko komunikazio arduradunak kontatu digu nola egin dute ikerketa eta zer esan nahi duen emaitzak.

Pistatxoak, kantitate handitan garraiatzen direnean, solido sukoiak dira, eta horrela daude sailkatuta nazioarteko itsas garraioen substantzia arriskutsuen kodean. Konbustio espontaneoa jasan dezakete.

Atomoak, molekulak eta partikula txikiak ikertzeko, fisika kuantika da beharrezkoa. Planetak, zuhaitzak edo pertsonak ikertzeko, aldiz, fisika klasikoa. Baina zer tamainako gauzekin aldatzen da batetik bestera? Txoni Matxaini galdetu diogu hori.

CICnanoGUNE zentroko Luis Huesok eta lankideek eguzki-panelen materialetan lan egin dute. Panelaren eraginkortasuna % 14 handitzen duen egitura bat sortu dute. Emaitzak Science aldizkarian argitaratu zituzten.

XXII. denboraldiaren 4. saioa: Fisika eguzki-panel hobeak lortzeko, kuantikaren mugak, pistatxo lehergarriak eta efektu fotoelektrikoaren lehen attosegundoak.

Larraitz Etxeberria etorri zaigu Donostiako Eureka museotik. Berri onak ekarri ditu, planetarioaren emanaldi baten berri hiru dmentsiotan, ikastaroak, jarduera berriak, eta abar.

Pitagorasen teorema oso ezaguna da; ez zuen Pitagorasek asmatu, baina bere taldekoek frogatu zuten zuzena dela. Gerora, XVII. mendean, Fermatek beste teorema bat planteatu zuen harekin lotuta, eta XX. mendean Wiles matematikaria dirua eta ospea eskuratu zuen hari esker.

Matematikaren bila arituko da denboraldi hoentan Josu Donce matematikari. Gure zerbitzu sekretuko kidea da, kide bakarra, eta espero ez dugun tokietan zer matematika dagoen aurkitzeko helburua eman diogu. Gaur, kirkilei, inurriei, eta erleei buruz hitz egin digu, intsektuetan ere badagoelako matematika.

Zientzia guztietan interpretatu behar dira esperimentuetako datuak. Eta datu-multzo bat zehatza eta egokia den jakiteko, askotan erabiltzen da P balioa, estatistikaren barruko probabilitatearen neurketa bat. Baina aditu askok diote p balioa ez dela egokia. Beste aditu batzuk, aldiz, uste dute baietz. Gai garrantzitsua da, zientzialari guztiei eragiten dielako.

XXII. denboraldiaren 3. saioa: p balioa, Josu Doncel eta intsektuak, Pitagorasen teorema eta Eureka museoa.

Divertimento Kromatikoa atala berreskuratu dugu aurten Oskar Gonzalez kimikariaren eskutik. Gaur atalaren aurkezpena egin dugu, eta Oskarrek parte hartuko duen "Jakinduriek mundue erreko dau" ekitaldiaz ere hitz egin dugu.

Elhuyar aldizkariaren iraileko zenbakia kalean da. Gai nagusia, Cassini-huygens misioa. 20 urtez izan da Saturno inguruan datuak bidaltzen, eta orain bukatu du lana. Egoitz Etxebestek kontatu digu haren istorioa, bai eta aldizkariaren berri.

Irailaren 7an lurrikara izugarria izan da Mexikon, batez ere Oaxaka, Txiapas eta Tabasko estatuetan. Han bada bi plaka tekntonikoren arteko muga, eta lurrikara ugari izaten dira. Baina oraingo lurrikararen jatorria ez dago muga horretan.

XXII. denboraldiaren 2. saioa: Mexikoko lurrikara, CAssini zunda Elhuyar aldizkarian eta Oskar Gonzalez kolorezalea.

Aurten, Eibarko udalak eta UEUk ematen duten Juan San Martin beka arkeologiako proiektu bati esleituko zaio. Bekaren XIII. edizioa da, eta JUNKAL TXURRUKA euskara arloaren arduraduna eta PATXI LEJARDI zinegotzia eta euskara batzordearen presidentea izan dira gurekin aurtengo beka aurkezten. Aukera bat guretzat Juan San Martin berari buruz hitz egiteko.

Atal berria dugu: formula zientifikoei buruko atala, edozein ikerketak atzean duen lanaren oinarria. Batzuk ospetsuak dira, eta askok dute istorio interesgarri bat atzean. Horri buruzko atalaren estreinaldia gaur.

Denboraldia estreinatu dugu LUIS ELCORO EHUko fisikariarekin. Udan, berak, lankideek eta atzerriko kolaboratzaile askok Nature aldizkarian argitaratu dute ikerketa baten emaitza. Material topologikoen kuantikari buruzko artikulua. Hitz handiak.

Norteko Ferrokarrilleko filosofia esklusa batzuetan aurkitu nuen, neska txiki baten erreakzioan. Ongietorri 22. denboraldira.

XX. denboraldiaren lehen saioa: NF filosofia, Nature aldizkariaren azala eta material topologikoak, formula zientifikoak eta Juan San Martin beka 2017.

Sherlock Holmes kimikari fina zen. Haren ustezko biografia ekarri digu Mentxu Aiertza dibulgatzaileak, Holemesen laborategi deskribatu digu eta, batez ere, erabiltzen zuen kimika deskribatu digu, garaiko puntako zientziaren eredu.

Sateliteak erabilita, fisikari txinatar batzuek 1.000 kilometroko mugarria gainditu dute kuantikoki korapilatutako bi fotoiekin. Txoni Matxainek azaldu digu korapilatzearen distantziaren lasterketa hau zertan datza.

Zergatik daude hainbeste arrautz ezberin hegaztien artean? Batzuk esferikoak dira, beste batzuk puntadunak. Science aldizkariko adituek azaldu dute zergatik.

XXI. denboraldiaren 42. saioa: arrautzak, korapilatze kuantikoa eta Sherlock Holmes.

Odoleko kolesterol-maila jaitsi, eta, ondorioz, gaixotasun kardiobaskularrak izateko arriskua apaltzen duen txerto bat aurkeztu du Europako Kardiologia Elkarteak. Saguetan egindako esperimentuetan, frogatu dute txertoa eraginkorra eta segurua dela, eta, orain, pertsonekin lehen faseko probak hastekotan dira.

ON zientzia lehiaketan aipamen berezia izan dute "Faraday gazteak" taldeak egindako bideo bat. Zazpi eta bederatzi urte bitarteko umeak dira, eta bonbilla bat nola piztu esploratu dute, gurasoen laguntzarekin, motore elektrikoen esparruaren barruan. Gurekin izan dira artista txikiak.

John Keats XIX. mendeko poeta bat zen. Richard Feynman XX. mendeko zientzialaria. Bakoitzak eman zuen zientziari buruzko ikuspegia, edertasunari dagokionez, eta Patxi Razkin ingeniariak bideo bat osatu du ideia horren inguruan. Eta bideoak ON-zientzia lehiaketaren sari nagusia irabazi du.

MIT institutuko adituek neurona-sare bat egin dute txip optiko baten barruan. 16 neurona, 4 geruzatan antolatuta, ahots baten soinuan bokalak identifikatzeko. Normalean, neurona-sareak softwarearen bidez programatzen dira, baina kasu honetan argi-izpiekin funtzionatzen duen txip baten barruan sortu dute. Oso azkarra da, nahiz eta oraindik ere software bidezkoa bezain eraginkorra ez izan.

XXI. denboraldiaren 41. saioa: neurona-sarea txip batean, Keats eta Feynman eta Argia piztu.

MIT institutuko adituek neurona-sare bat egin dute txip optiko baten barruan. 16 neurona, 4 geruzatan antolatuta, ahots baten soinuan bokalak identifikatzeko. Normalean, neurona-sareak softwarearen bidez programatzen dira, baina kasu honetan argi-izpiekin funtzionatzen duen txip baten barruan sortu dute. Oso azkarra da, nahiz eta oraindik ere software bidezkoa bezain eraginkorra ez izan.

Mikel Etxeberria biologoak hiru artaldetako ardien mugikortasuna aztertu du uda batez Aralarren. Horretarako, GPS transmisoreak erabiliditu, eta aurkitu du zer patroiaren arabera bilatzen duten jana ardiek.

Josu Doncel matematikariak sareen komunikazioa hobetzeko ikertzen du. Zein da bide azkarrena Interneten mezu elektroniko batentzat? Sarearen trafikoaren araberakoa da. Algoritmo matematiko konplexuak erabilita ere, zaila da horri erantzutea.

Zuhaitz batzuk dira bizidunik zaharrenak, edozein animalia baino askoz zaharragoak. Oldlist zerrendan, erregistratutako zuhaitz zaharrenen berri ematen da. Zaharrena 5.000 urtetik gorakoa da.

XXI. denboraldiaren 40. saioa: Zuhaitzik zaharrenak, sareen komunikazioak eta ardien segimendua.

300.000 urteko Homo sapiens-en fosilak aurkitu dituzte Marokon

Gure espeziearen jatorria atzeratu eta lekualdatu dute fosil horiek

Duela 7,2 milioi urte Balkanetan bizi zen hominino baten fosilak aztertuta, ondorioztatu dute, batetik, eboluzioaren zuhaitzean uste zutena baino lehenago banatu zela gizakien adarra, eta, bestetik, banaketa hori ez zela Afrikan gertatu, Europan baizik.

Superordenagailuek superkonputazioa egiten dute, eta zientziaren hainbat arlotan oso erabilgarriak dira. Baina zer da superkonputazioa? EHUko superkonputazio-zerbitzuko Txema Mercero eta Edu Ogando etorri zaizkigu irratiran hori kontatzera.

Hubble teleskopioaren irudiek erakutsi dute argiaren norabidearen okertzea izar urrun  baten masaren eraginez: Stein 2015 B izeneko nano zuriarena. Fenomeno hori ikusita, izarraren masa kalkulatu ahal izan dute.

XXI. denboraldiaren 39. saioa: Stein 2015 B eta erlatibitatea eta konputazio gorena.

Hubble teleskopioaren irudiek erakutsi dute argiaren norabidearen okertzea izar urrun  baten masaren eraginez: Stein 2015 B izeneko nano zuriarena. Fenomeno hori ikusita, izarraren masa kalkulatu ahal izan dute.

Elhuyar aldizkariaren 2017ko ekaineko zenbakia kalean da. Gai nagusia roboetika du, alegia, gizakion eta roboten arteko elkarbizitzan beharrezkoak izango diren legediak eta etika-kontuak. Egoitz Etxebestek hitz egin digu eta aldizkariaren zenbakia aurkeztu digu. 

EHUko Asier Fullaondo genetistak eta bere taldeak ingeniari informatikari baten laguntza izan dute proteinak aztertzeko. Proteinetan, minbizia sor lezaketen mutazioak bilatu nahi dituzte, eta horretarako programa oso azkar bat garatu dute.

Duela gutxi aurkitu dute ikertzaileek antzinako Egiptoko momiek badituztela DNAren aztarnak eta azter daitezkeela. Arazoa da DNA modernoarekin kutsatzen dela maiz. Baina DNA horretan jatorrizko zatia zein den jakiteko metodo bat garatu dute, eta momia batzuen material genetikoa aztertu. Horrela, Egipto inbaditu zutenen arrasto genetikoak hasi dira historialariak bilatzen.

XX. denboraldiaren 38. saioa: momien DNA eta Egiptoko inbasioak, Asier Fullaondo minbiziaren mutazioen bila eta Elhuyar aldizkaria.

Banbuz egindako bizikleta-koadroak ez dira guztiz berriak. Gure gonbidatuak, La Salle Berrozpeko Asier Elejostek, bat baino gehiago egin du, eta lehieketetan probatzen ditu. Oraingoan, Europako Kopara eramango du bizikleta berria. Harekin banburen ezaugarriez eta bizikletez hitz egin dugu.

Adimen artifizialak ebazten ditu oso problema zailak ebaztejko. Ustez, gizakiok nahitaez intuizioz ebazten ditugun problemak dira, baina nahiz eta intuizioa eredu informatikoetan kodetzea ezinezkoa den, adimen artifizialak ebatzi egiten ditu. Jokoen adibideak erabilita, Gorka Azkunek azaldu du hori artikulu batean, eta CAF-Elhuyar saria irabzai du.

Ausolan enpresak menua asko prestatzen ditu egunero ikasltola eta beste zentro askotara bazkaria eramateko. Ez da lan erraza eta alde zientifiko bat du, batez ere, menu bereziei dagoekienez. Nora Romero eta Gloria Garmendia izan dira gurekin.

Ikerketa batek bilatu nahi izan du flamenkoak hanka baten gainean egotearen zergatia. Haien ustez, energia-kontua bat da, baina ez da erantzun posible bakarra. tenperaturaren erregulazio kontu bat ere izan liteke. Edo biak.

XXI. denboraldiaren 37. saioa: Flamenkoak hanka bakar baten gainean, Ausolan, Gorka Azkune eta CAF-Elhuyar eta banbuzikleta.

"Beldarrak ez dira minibehiak" esan zuen Tobin Hammer Coloradoko Unibertsitateko ekologo eboluzionistak. Beldarrek ez dute mikrobiorik hesteetan. Eta harrigarria da, animalia gehianok hesteetako flora bat behar baitugu elikagaiak txikitu eta hesteak xurga dezaten prestatzeko.

Maiatzaren 12an banatu ziren aurtegno CAF-Elhuyar sariak. Urtero bezala, zientzia eta teknologia gizarteratzeko ahalegina egiten dutenen lana aitortzea izan dute helburu sariek.

Zoriari esker jakin dute abaraskak suntsitzen dituen har batek polietilenoa jaten duela.

Berriztatzen ez diren lurpeko urekin ekoitzitako elikagaiak kontsumitzen ditu munduko populazioaren gehiengoak. Ondorio hori atera dute elikagaien nazioarteko merkataritzak lurpeko uretan duen inpaktua neurtzeko egin duten azterketa batean.

Arantza Aranburu geologoak Geo Talks hitzaldietan hartu du parte, Olatu Talkaren barruan antolatutako geologiako dibulgazio-saio bat. 10 minutuko hitzaldiak ziren, oso komunikatzaile onak emandakoak. Arantza gurekin izan da.

Xabier Monasterio eta bere Bilbo Hiria irratiko ekipoak CAF-Elhuyar saria irabazi du kazetaritzaren kategorian, Zientzialari saioan egindako elkarrizketa batekin. Iker Badiola ikertzailea elkarrizketatu zuten minbiziari buruz hitz egiteko.

Beldarrak ez dira behiak bezalakoak. Hostojale amorratuak dira, behiak belarjale amorratuak diren bezala, baina beldarrek ez dute mikrobuioen beharrik hesteetan hostoak digeritzeko. Eta hori harrigarria da animalia batean.

XXI. denboraldiaren 36. saioa: Beldarrak ez dira minibehiak, Zientzialari saioa eta Arantza Aranburu eta GeoTalks.

Zerk ematen dio teari te-zaporea? Tea Camelia sinensis landarearen hostoekin egiten da, eta orain Txinako ikertzaile batzuek landarearen genoma deskodetu dute, besteak beste, teari zaporea ematen dionaren bila.

Dinosauroen zuhaitz filogenetikoa berregituratu behar litzakeela proposatu dute Cambridgeko Unibertsitateko eta Londresko Historia Naturalaren Museoko ikertzaileek.

CAF-Elhuyar sariak banatu dira. Irabazleen hitzak hartu ditugu, eta gaur haien berri laburra eman dugu. Hurrengo asteetan gure mikroaren aurrean eseriko dira eta solasaldi interesgarriak izango ditugu.

EHUko Jon Urrestilla kosmologoak aurjeztu digu datorren asteko hitzaldi bat: Alexander Vilenkinek bere lanari buruz hitz egingo du Bilboko Bidebarrieta Liburutegian. Vilenkin multibertsoa ikertzen du; izan ere, berak plazaratu zuen multibertso batean egon gintezkeelako ideia.

EHUko Unai Alvarez fisikariak biomimetika kuantikoari buruzko tesia egin du. Biziaren hainbat ezaugarri, hautespen naturala, memoria eta adimena, fotoien eredu kuantiko batean kodifikatu ditu. Adimen artifizial kuantikorako bidea da.

Bill eta Melinda Gates-en fundazioak satelite bidez egin du Nigeriako errolda bat, bere polioaren kontrako txertoen kanpainan laguntzeko. Horretarako, satelitearen irudiak interpretatzeko, adimen artifizialeko teknikak erabili dituzte.

XXI. denboraldiaren 35. saioa: satelite bidezko errolda, biomimetika kuantikoa, Alexander Vilenkin eta CAF-Elhuyar2017.

Bilboko Plaza Barrian Zientzia Azoka ospatu da. Elhuyarrek bigarren hezkuntzako ikasleentzat antolatzen du. Ikasleak ikertzaile profesionalekin elkartuta, zientzia-proiektuak garatzen ditu. Aitziber Lasa antolatzaileak azaldu digu nolakoa izan da aurtengo edizioa.

Aurtengo edizioa bukaerara iritsiko da datorren ostiralean: CAF-Elhuyar euskarazko dibulgazioaren festaren sari-banaketa Tabakaleran izango da, Donostian, arratsaldeko 6tan. Egoitz Etxebestek kontatu digu zer berrikuntza izango dituen aurtengo edizioak.

Idoia Mujika dibulgatzaileak CFMzentroaren ateak ireki dizkigu, Materialen Fisika Zentroa. Donostian elkarren ondoan dauden hiru fisikako zentroetako bat da, ezezagunena gainera. Tunel efektuzko mikroskopio bat erakutsi digu irrati bidez.

Txinako ikertzaile batzuek tearen landarearen genoma deskodetu dute, Camellia sinensis. Eta ikerketa horri esker badakigu te-zaporea flabonoide asko eta kafeina dituen nahaste batek sortzen duela.

XXI. denboraldiaren 34. saioa: tearen zaporea, CFM zentroa, CAF-Elhuyar sariak eta Zientzia-Azoka.

Washington Estatu Unibertsitateko fisikari batzuek masa negatiboa sortu dute. Oso tenperatura baxuetan eta laser bidez harrapatutako rubidio-atomo batzuekin Bose-Einstein kondentsatu bat sortu zute, eta bibrazio berezi batzuen bitartez, masa negatiboa eman diete, oso fenomeno arraroa.