Tue, 19 June 2018
Antartikako izotz-geruzak hiru bilioi tona izotz galdu ditu hogeita bost urtetan, eta horrek itsas maila ia zortzi milimetro igotzea eragin du. Eta itsas mailak gora egin dituen zortzi milimetro horietatik hiru, azken bost urteetan igo dira. Horixe dio izotz-geruzaren gorabeherak ikertzen dituen nazioarteko ikerketa-talde handi batek, IMBIE ikerketa taldeak, Nature aldizkarian argitaratu duen azken azterketak.
Direct download: Qk38-180620_Antartikan_urtzen_den_izotza.mp3
Category:science -- posted at: 1:15pm EST |
Wed, 13 June 2018
Kristal likido berri bat aurkeztu dute Nature aldizkarian. Material horren partikulak bi norbideetan autoordenatzen dira, eta horrek propietate optiko oso onak ematen dio. Egunen batean, zure pantailetan erabil litekeen material bat da; kristal likido bat, gainera, garai batean oso berria zen teknologia baten bertsio modernoa. |
Thu, 7 June 2018
|
Wed, 6 June 2018
Zientzia gizarteratzen dutenen kongresu handi bat antolatu dute CFM eta DIPC zentroek: Euskal Esperientziak Zientzia Zabalkuntzan . DIPCko Amaia Arregik eta CFMko Idoia Mujikak kontatu digute ikuspuntu askotatik aztertutako euskarazko dibulgazioaz arituko direla, eta kongresuan nondik norakoak argitu dizkigute. |
Wed, 6 June 2018
Miguel Querejeta astronomoak M51 galaxiaren erdian dagoen zulo beltz erraldoia ikertu du tesian. Horri buruz idatzi du artikulu bat, eta CAF-Elhuyar sari bat eskuratu du horrekin. Guk harekin luze hitz egin dugu zulo beltzei buruz, eta asko ikasi dugu, batez ere, Miguel dibulgatzaile ona dela. |
Wed, 6 June 2018
Nature aldizkarian kristal likido baten berri eman dute. Coloradoko Unibertsitatean garatu dute, eta gailu elektronikoen pantailetan iraultza izan liteke etorkizun hurbilean. Haren partikulak bi norabidetan lerrokatzen dira eta oso ezaugarri optiko bereziak sortzen dituzte. |
Wed, 6 June 2018
XXII. denboraldiaren 40. saioa: kristal likido biaxiala, zulo beltzak galaxiaren erdian eta EEZZ18. |
Wed, 6 June 2018
Eguzki-kontzentragailu lumineszente gisa jokatzen duen polimerozko zuntz optiko berri bat, merkea eta eraginkorra, lortu du Itxaso Parola Domingo telekomunikazio-ingeniariak.
Direct download: Qk36-180605_Eguzki-energia_lortzeko_zuntz_optiko_berria.mp3
Category:science -- posted at: 6:38am EST |
Sun, 3 June 2018
Elhuyar aldizkariaren ekaineko zenbakia kalean da dagoeneko. Aldizkariaren azalean intsektu baten argazki polit bat, profesionala ez den argazkilari batek eginda. Eta barruan... barruan zer dagoen Aitziber Agirre zuzendariak kontatu digu. |
Sun, 3 June 2018
Josu Doncel matematikariak supermerkatura eraman gaitu, matematikaren bila. Berez, zenbaki asko dago supermerkatu batean; prezioak, eskaintzak eta horrelakoetan badira ulertu beharreko kontzeptu matematikoak. Baina begi bistako ezaugarri horiez gain, askoz kontu matematiko gehiago dago ohiko supermerkatu batean. |
Sun, 3 June 2018
MIT institutuko matematikariek urtebetez aztertu dituzte New Yorkeko taxien lana. Helburua, galdera bati erantzutea: beharrezkoak al dira hirian dauden taxi guztiakedo kopuru txikiago batekin eman daiteke zerbitzua, kalitatez jaitsi gabe? Erantzuna da antolamendu perfekto batekin, taxien % 30a sobran dagoela oraingo zerbitzu perfektua emateko. |
Sun, 3 June 2018
XXII. denboraldiaren 39. saioa: taxi horiak, matematikari bat supermerkatuan eta Elhuyar aldizkariaren ekaineko zenbakia. |
Thu, 31 May 2018
MIT institutuko matematikariek eredu teoriko bat egin dute hiriko taxien lana optimizatzeko. Urtebetez jaso dituzte taxi-kopuruaren eta bidaien datuak, eta sare-itxurako eredu bat osatu dute. gero, grafoen teoria erabilita, taxien antolamendu opimoa nolakoa izango litzatekeen aztertu dute. |
Mon, 28 May 2018
Donostiako Eureka museoko Larraitz Etxeberria eta Mikel Abadia gurekin izan dira, garagardoaren zientziari buruz hitz egiteko. Lupulua gehitzearen arrazoi historikoaz hitz egin dugu, ale versus lager bi garagardo-mota nagusiei buruz, hartziduraz eta abar. |
Mon, 28 May 2018
CAF-Elhuyar sarietan, kazetaritza kategorian Josu Lopez Gazpio izan da irabazlea. Zientzia Kaiera blogean argitaratutako artikulu batean gabonetako oporraldiak osasunean duen eragina aztertu zuen. Ez dietak, ez eguraldiak... oporraldiak berak duen eragina. Hain begi bistakoa dirudien gai batek badu zer irakatsi zientzialarien lan egiteko moduari buruz. Gainera, Koldo Garcia ere batu zaigu elkarrizketan eta josuk eta koldok UEUko ikastaro baten berri ekarri digute. |
Mon, 28 May 2018
Hawaii uharteko Kilauea sumendiak erupzioa izan du maiatzean. Gaur egungo sumendirik monitorizatuenetako bat da, eta geologoak hasi dira lanean, ahalik eta datu gehien jasotzeko. Jasotako informazioari esker, hurrengo erupzioetan iragarpen hobeak egin ahal izango dutela espero dute. |
Mon, 28 May 2018
XXII. denboraldiaren 38. saioa: Kilauea sumendia, gabonetako oporraldiaren eragina eta garagardoa eta Eureka. |
Thu, 24 May 2018
Nazioarteko ikerketa batek erreka idorrek edo aldizkako errekek karbonoaren ziklo globalean duten eragina aztertu du. Orain arte zeharo gutxietsi badira ere, aldizka lehortzen diren errekek atmosferara uste baino CO2-ekarpen handiagoa egiten dutela kalkulatu dute. Daniel von Schiller eta Arturo Elosegi EHUko ikertzaileek parte hartu dute ikerketa horretan. |
Mon, 21 May 2018
Ekaia aldizkariak jaso du aurtengo CAF-Elhuyar merezimendu saria. Ia 30 urte egin ditu jadanik, zientzia dibulgatzen unibertsitatearen barrutik, eta sari honen bitartez, CAF enpresak eta Elhuyar Fundazioak lan garrantzitsu hori aitortu nahi izan diote. Asier Vallejo zuzendaria izan da gurekin irratian. |
Mon, 21 May 2018
Duela 42 milioi urte, manatien eta dudongoen arbaso bat bizi zen Europan. Haren fosilak aurkitu dituzte Castejón de Sobrarben, Huescan. Itsas ugaztunak uretara egokitzen ari ziren garaiko fosilak dira. EHUko Ainara Badiola paleontologoak ikertu ditu fosil horiek. Gurekin izan du haren lanaren berri ekartzeko. |
Mon, 21 May 2018
Aspaldiko ideia da: Lurretik orbitara igotzeko, igogailu bat erabil liteke. Ez da gaur egun egingarria, baina fisikak dio posible dela, eta fikzioan nahiz ikerketa fisiko errealean, planteatzen den ideia bat da. Zuziri bat jaurti beharrean, igogailua erabiltzea. |
Mon, 21 May 2018
XXII. denboraldiaren 37.saioa: igogailu espaziala, sirenioen arbasoak eta Ekaia, merezimendu osoarekin. |
Thu, 17 May 2018
Banatu dira Caf-Elhuyar sariak. “Egin jauzi, eta sortu uhin hedakorrak” zen sariketaren leloa aurten, eta horretara ausartu direnei aitortza egiteko asmoz egin da ekitaldia. Hain zuzen, zientzia eta teknologia gizarteratzeko ahalegina egiten dutenen lana aitortzea da sariketaren helburua, baita xede horrekin bat egiten duten proiektuak bultzatzea ere. |
Tue, 15 May 2018
Pint of Science jaialdiari buruz hitz egin dugu Oskar Gonzalezekin eta CIC-biomaguneko Idoia Mikelezekin. Haiek dira jaialadia antolatzen duten taldeen kideak Bilbon eta Donostian, hurrenez hurren. |
Tue, 15 May 2018
Koloreen ataletik abiatuta, kromatografiara egin dugu salto, nahastutako substantziak banatzeko teknika bat. Oskar Gonzalezek azalduko digu zergatik izenak egiten dien erreferentzia koloreei, eta nolakoa den teknika hori gaur egun. |
Tue, 15 May 2018
Txorizale baten bloga: Usurbilgo txoriak. Han aurkitu dugu istorio bitxi bat: Zubietan ikusi dute larre-buztinkara espeziearen Eskandinaviako subespeziea. Iparralderako migrazioan dago, Afrikatik Eskandinaviara, baina oso zaila da subespezie hori inguru hauetan ikustea. |
Tue, 15 May 2018
XXII. denboraldiaren 36. saioa: Usurbilgo txoriak, kromatografia eta Pint of Science. |
Fri, 11 May 2018
![]()
Direct download: Audioa_Neandertalen_eta_Homo_sapiens-en_elkarbizitza_uste.mp3
Category:science -- posted at: 5:07am EST |
Tue, 8 May 2018
Uste baino gorila eta txinpantze gehiago daude Afrika ekuatorialeko mendeabaldean. Haien egoera txarra da, eta populazioak gainbeheran daude, batez ere hiru faktorek mehatxatuta: ehztariak, ebola birusak eta ukitu gabeko basoaren galera. Baina behintzat, populazioak uste baino handiagoak dira. |
Mon, 7 May 2018
Eboluzioan gure gertueneko espeziea da txinpantzea. Berak eta primate guztiek 24 kromosoma dituzte genoman, baina gizakiak 23 besterik ez ditu. Oso bitxia da kontua. Noiz galdu dugu kromosoma hori? Eta zergatik? |
Mon, 7 May 2018
Ezagutu beharreko zientzialari bat, eta, hala ere, oso ezaguna ez dena: Barbara McClintock. 1983ko Medikuntza edo Fisiologiako Nobel saria eman zioten artoa ikertuta, sekulako bultzada eman ziolako genetikari. DNAren egitura ezagutu baino baino askoz lehenago, kromosometan izaten diren zatien leku-aldaketak aurkitu zituen. Elhuyar aldizkariko Egoitz Etxebestek kontatu digu haren istorioa. |
Mon, 7 May 2018
Azken behaketek eta kontaketek erakutsi dute uste baino gorila eta txinpantze gehiago geratzen direla Afrikaren mendebaldean. Hala ere, populazioak jarraitzen dute arriskuan, batez ere, hiru faktoreengatik: armak, germenak eta zuhaitz-falta. |
Mon, 7 May 2018
XXII. denboraldiaren 35. saioa: Gorilak eta txinpantzeak, Barbara McClintock eta bigarren kromosoma. |
Tue, 1 May 2018
Festa handia izan da Elhuyar Fundazioak antolatzen duen Zientzia Azokaren aurtengo edizioa bukatzeko. Bigarren hezkuntzako ikasleentzat antolatuta dago (ikasturte osoko lana), eta balio handia du ikasleek zientziaren metodologian murgiltzeko. Elhuyarko Danel Solabarrietak kontatu digu nolakoa izan zen Bilbon egindako bukaera-festa. |
Tue, 1 May 2018
Kuantikaren bitartez, taula peruiodikoaren sotoetan sailkatuta dauden bi elementu ezagutu ditugu, Txoni Mtxainekin batera: neodimioa eta praseodimioa. Iman indartsuak egiteko lehengaiak dira, eta ia ziur neodimio pixka bat etxean bertan dugula. Propietate harrigarriak, eta anekdota entzungarriak, bi elementu hauen kontura. |
Tue, 1 May 2018
AACR erakundearen urteroko kongresuan eztabaida sutsiua izan da bi onkologoren artean. Genetikak gidatutako terapiaren eraginkortasunari buruzkoa da. 20 urte inguru duen tratamendu mota hau asko aurreratzen ari gara, baina agian gehiegi espero dugu horretaz. |
Tue, 1 May 2018
XXII. denboraldiaren 34. saioa: genetikak gidatutako terapia minbizian, neodimio eta praseodimioa eta Zientzia Azoka 2018. |
Wed, 25 April 2018
Eremu kantauriarrean bizi izan ziren azken neandertalen eta lehen Homo sapiens-en garaia ikertu dute eta ondorio honetara iritsi dira: beste leku batzuetan ez bezala, bi populazioek oso denbora-tarte txikian egin zutela bat eremu berean, eta, beraz, elkarrekintzarako aukera gutxi izan zutela.
Direct download: Qk30-180425_Neandertalak_eta_gizaki_modernoa_eremu_kantauriarrean.mp3
Category:science -- posted at: 2:54pm EST |
Sun, 22 April 2018
Plentziako Itsas Estazioa, EHUren estazio bat, Europako azpiegitura baten parte da hemendik aurrera: European Marine Biological Resource Centre-koa. Bederatzi herrialdetako estazioekin osatuta dago azpiegitura, eta itsasoaren ikertzen duen edozer talderako baliabideak eskaintzeko aurrerapauso handia da. PIEn lan egiten duen Ibon Cancio EHUko biologoak azaldu digu nolakoa den azpiegitura hori eta nolakoa PIEren partaidetza. |
Sun, 22 April 2018
Sare elektrikoak matematikarien beharra du, batez ere, iragarpenak egiteko. Arrazoia da kontsumoak berak mugatzen eta behartzen duela elektrizitatearen sorrera. Beraz, sortu baino lehen, jakin egin behar da zenbat kontsumituko den eta noiz. JOSU DONCELek azaldu digu nolako lana egiten duten matematikariek horretarako, energia berriztagarrien ekarpen bereziak kontuan hartuta. |
Sun, 22 April 2018
Carlo Rovelli fisikari teorikoak denborari buruzko liburu idatzi du, The Order of Time, eta haren tesia esaldi honetan laburbil daiteke: denbora irudipen bat da. Hori aztertzeko, denborarik gabeko fisika bat aztertzen du liburuan. |
Sun, 22 April 2018
XXII. denboraldiaren 33. saioa: The Order of Time, sare elektrikoaren matematika eta PIE estazioa Europako azpiegitura batean. |
Thu, 19 April 2018
Eli Alberdi matematikariak konposaketa metodoei buruz hitz egin digu. Teknika matematikoa da oso sistema konplexu batzuetan aplikatzen dena. Adibidez, paleoklimatologian erabiltzen da, hau da, duela milioika urteko klima nolakoa zen kalkulatzeko balio du. |
Thu, 19 April 2018
Etna sumendia itsaso aldera labaintzen eta mugitzen ari da, urteko batez beste 14 milimetro. Adituek neurtu dute mugimendu hori GPSaren azterketa zehatz batez. Esaten dutenez, efektu horrek ez du arriskurik ekartzen, baina neurketa zientifikoetan zuzendu beharreko distortsio bat da. |
Thu, 19 April 2018
XXII. denboraldiaren 32. saioa: Etna sumendia eta konposaketa metodoak. |
Thu, 19 April 2018
GPSko neurketa zehatzek erakusten dute Etna sumendia itsasorantz labaintzen ari dela. Malda txiki baten gaineko sumendia da, eta pizkanaka ari da maldan behera erortzen. Oso poliki ari da erortzen, urteko 14 milimetro besterik ez du egiten, eta kosta 15 kilometrora dago. Beraz, ez dago arriskurik han bizi direnentzat, baina neurketa zientifikoetan eragina badu, eta zuzendu beharreko efektua da. |
Fri, 13 April 2018
Direct download: Ozeano_Bareko_plastikozko_uhartea_gero_eta_handiagoa_gero_e.mp3
Category:science -- posted at: 3:47am EST |
Wed, 11 April 2018
Esne Bidearen erdian eta Lurretik 25.000 argi-urtera dagoen zulo beltz erraldoiaren inguruan, dozena bat zulo beltz txiki detektatu ditu Columbiako Unibertsitateko (AEB) astronomo-talde batek. Eta milaka izan daitezkeenaren susmoa dute, gainera.
Direct download: Qk28-180411_Galaxiaren_erdiko_zulo_beltz_txikiak.mp3
Category:science -- posted at: 4:48am EST |
Tue, 10 April 2018
Denok dugu buruan tiranosauroen irudia, gehienok Parke Jurasikoa pelikulak lagunduta. Baina nolakoa zen benetan tiranosauroa? Pelikuletakoa bezalakoa? Zer dio zientziak dinosauro erraldoiari buruz? Ezusteko handiak eta zalantza asko dago tiranosauroen inguruan; azken batean fosil gutxi batzuetatik atera dugu informazioa. |
Tue, 10 April 2018
Apirilak 1etik 2rako gauean erori zen Ozeano Barean, hegoaldean. Tiangong-1 laborategi bat zen, estazio-espazio bat eraikitzeko proiektuaren lehen urratsa. Baina laborategia erorita, proiektua ez da bertan behera geratu. |
Tue, 10 April 2018
XXII. denboraldiaren 31. saioa: Tiangong-1 erori egin da, Tiranosauroaren zientzia eta Gotzone Barandika. |
Thu, 5 April 2018
Joseba Rios arkeologoaren taldekoek duela 90.000 urteko egurra aurkitu dute Bizkaiko Aranbaltzako aztarnategian, Barrikan. Harrigarria da; Europan beste bost tokitan bakarrik aurkitu delako hainbeste denboraz kontserbatutako egurra. Kasu honetan, Neanderthalek erabilitako tresna bat da. |
Tue, 3 April 2018
Elhuyar aldizkarian Ilargira joateko misioak aztertu dituzte. Aldizkariaren azken zenbakian horixe izan da gai nagusia. Hainbat herrialdek dituzte Ilargia esploratzeko edo ikertzeko misioak. Ana Galarraga erredaktoreak erakutsi digu misioen panorama hori, eta adituen iritzia ere ekarri digu. |
Tue, 3 April 2018
Eureka museoko Miren Milletek bi galdera erantzun dizkigu ordu-aldaketari buruz. Bata, zergatik, eta bestea, noiz arte ibiliko garen ordua aldatzen urtean bi aldiz. Bigarren galderak ez du erantzun errazik. Milletek gainera espazio-estazio txinatar baten erorketaz hitz egin digu, Tiangong-1. |
Tue, 3 April 2018
Joseba Rios arkeologo taldeak egurrezko pieza bat aurkitu du Aranbaltzako aztarnategian, Barrikan, Bizkaian. Segurua asko Neanderthalek erabilitako egurrezko tresna bat da eta aurkikuntza aipagarria da, oso arraroa da egurrak hainbeste denbora irautea. Europan beste bost egurrezko aztarna aurkitu dira, besterik ez. |
Tue, 3 April 2018
XXII. denboraldiaren 30. saioa: Egur fosila Bizkaian, ordu-aldaketa eta Tiangong-1 estazioa eta Ilargirako misioak. |
Tue, 27 March 2018
Lupulurik gabe garagardoari lupulu-zaporea ematea lortu dute, garagardoa egiteko erabiltzen den legamia eraldatuta. Lupulu-zaporea ematen duten bi molekula sortzen ditu eraldatutako legamiak.
Direct download: Qk26-180328_Garagardoa_lupulurik_gabe.mp3
Category:science -- posted at: 2:02pm EST |
Mon, 26 March 2018
Nazioarteko ikertzaile-talde batek Iberiar Penintsulako migrazioak ikertu ditu giza aztarnen DNA azterketen bidez. Nekazaritza ekarri zuen migrazioa eta 2.500 urte geroago izan zen bigarren migrazioa bat dokumentatu dituzte; Neolitotik Brontze Arorainoko bi migrazio nagusiak. Eneko Iriarte, izan da gurekin, ikerketan parte hartu duen Burgosko Unibertsitateko geologo bat. |
Mon, 26 March 2018
Akaroei buruz hitz egin dugu udaberri hasiera honetan. Baina ez alergiari buruz hitz egiteko, baizik eta haien dibertsitatea goraipatzeko, eta, bide batez, bitxikeriak kontatzeko. |
Mon, 26 March 2018
XXII. denboraldiaren 29. saioa: akaroak eta bi migrazio Iberiar Penintsulara. |
Tue, 20 March 2018
Stephen Hawking ikono bat zen; zientziaren ikonoa. Baina zein da haren ekarpen zientifikoa? Fisikarien hizkeretan esanda, singularitateak ikertzen zituen. Guretzat horrek esan nahi du teoria berriak garatu zituela, batez ere, zulo beltzen inguruan. Ekarpenik garrantzitsuena, zalantzarik gabe, Hawkingen erradiazioa. |
Sun, 18 March 2018
2005ean, Leeuwarden hirian, Herbeheretan, domino-piezen erakusteken errekorra hautsi zuten. Baina ikuskizunaren aurretik, txolarre batek arriskuan jarri zuen ospakizuna, eta hil egin zuten. |
Sun, 18 March 2018
Kuantikari buruzko atalean, Txoni Matxainek taula periodikoaren mugetatik eraman gaitu. Helioari buruz hitz egin dugu. Sodioari buruz ere bai, eta burdinari buruz... plutonioa, kobrea... Taularen mugak eta taularen erdialdea. Elementu bakoitzaren kasuan bada zer aztertu. |
Sun, 18 March 2018
Stephen Hawking hil da. Zientziaren ikono bat da, baina zer egin zuen? Zergatik zen hain zientzialari ospetsua? Zergatik zen ona? Haren lanaz hitz egiteko aukera ez dugu galduko. |
Sun, 18 March 2018
XXII. denboraldiaren 28. saioa: Stephen Hawking, taula periodikoaren mugak eta dominoaen txolarrea. |
Fri, 16 March 2018
Direct download: audioa-ilargiari-lotutako-egitasmoak-elhuyarren-tartean.
Category:science -- posted at: 7:50am EST |
Thu, 15 March 2018
Iberiar penintsulako historiaurreko 4.000 urteko tartean izandako migrazioak eta dieta aztertu dituzte, datu arkeologiko, genetikoak eta isotopikoak erabilita. Horri esker berretsi dute, besteak beste, penintsulara iritsi ziren Neolitoko lehen nekazarien ondorengo zuzenetarikoak direla gaurko euskaldunak.
Direct download: Qk24-180314_Neolito_ondorengo_migrazioak.mp3
Category:science -- posted at: 6:46am EST |
Thu, 8 March 2018
Saio fisikoa gaurkoa. CICnanoGUNE eta DIPC, beste ikertzaile-talde batzuekin batera bi artikulu aipagarri argitaratu dituzte. Bata, grafenoaren konexioei buruz, eta bestea argiaren uhinen formen manipulazioari buruzkoa. CICnanoGUNEko Itziar Otegi eta Irene Dolado etorri zaizkigu grafenoa eta argiari buruz hitz egitera, hurrenez hurren. |
Thu, 8 March 2018
Umeak ez txertatzearen alde daudenen argudio bat da txertoek sistema immunologikoan eragiten dutela, eta errazten dutela beste gaixotasunen infekzioa. Hain zuzen ere, kontrakoa frogatu du ikerketa batek. |
Thu, 8 March 2018
XXII. denboraldiaren 27. saioa: txertoak eta grafenoa eta argia. |
Thu, 8 March 2018
Elhuyar aldizkariaren martxoko zenbakia kalean da, eta Aitziber Agirre zuzendariak kontatu digu zer eskaintzen digu. Blokeka antolatu dituzte gaiak, eta oso kontu interesgarriak ekarri ditu. Aldizkariaren gai nagusia, adibidez, Ilargirako bidaiak dira. Baina horrez gain, gai asko ditu. |
Thu, 8 March 2018
Existitzen den pigmentu beltzik beltzena Vantablack izeneko pigmentua da. Ia ez du argirik islatzen, eta horegatik da hain beltza. Gainera, istorio bitxia du, bere erabilera patentatuta duelako. Istorio hori eta pigmentu beltzen kontuak kontatu dizkigu Oskar Gonzalez kimikariak. Gainera, galdera batetik abiatu da: beltza zer da? Kolore bat edo koloreen falta? |
Thu, 8 March 2018
CERN laborategian nukleo erradiaktiboak ikertu nahi dituzte antiprotoiak bonbardatuta. Baina esperimentuaren lekua eta antiprotoiak sortzekoa ez dira toki bera. 400 metro dago batetik bestera. Eta batetik bestera antiprotoiak eramateko instalazio berezi bat egin behar dute furgoneta batean. Oso instalazio konplexua. |
Thu, 8 March 2018
XXII. denboraldiaren 26. saioa: antimateria furgoneta batean, beltza eta Elhuyar aldizkaria martxoan. |
Mon, 5 March 2018
Unibertsoaren hasierako hidrogenoaren seinalea detektatu dute MITeko eta Arizonako Unibertsitateko ikertzaileek. Big Bangetik 180 milioi urtera hidrogeno-atomoek utzitako seinalea da, eta erakutsi du garai hartarako sortzen hasiak zirela lehen izarrak, baita unibertsoa uste baino askoz hotzagoa zela ere. |
Mon, 26 February 2018
Duela 25 urte ikerketa kliniko gutxi egiten zen hemen. Baina hainbat ikertzaile hasi ziren antolatzen esparru horretako ikerketa-lerro sendo bat. Haietako batekin izan gara, Felipe Aizpuru epidemiologo klinikoarekin, eta baita gaur egun Gasteizen ikerket kliniko egiten duen talde bateko Antxon Apiñaniz medikuarekin.
|
Mon, 26 February 2018
Umeak ez txertatzearen alde daudenen argudio bat da txertoek sistema immunologikoan eragiten dutela, eta errazten dutela beste gaixotasunen infekzioa. Hain zuzen ere, kontrakoa frogatu du ikerketa batek.
Category:science
-- posted at: 7:12am EST
|
Mon, 26 February 2018
XXII. denboraldiaren 25. saioa: grafenoa konektatu eta ikerketa klinikoa. |
Tue, 20 February 2018
Lehen aldiz konektatu dute grafenoa beste molekula batzuekin zirkuitu elektroniko bat osatzeko. CICnanoGUNE, DIPC eta CFM zentroetako fisikariek, Santiago de Compostelako CiQUS zentroko kimikariekin batera, molekulen tamainako zirkuitua osatu dute, kable-lanak grafenoak eginda. |
Mon, 19 February 2018
Txanpon baten materialak ordezkatzen duen dirua baino gehiago balio badu, logikoa da txanpona urtze eta metala saltzea. Baina ez da batere erraza metala urtzea, ez behintzat ekipamendu bereziaz baliatu gabe. |
Mon, 19 February 2018
Bitcoin ospetsua diru informatikoa da. Kriptomoneta bat. Baina zer da? Nola funtzionatzen du? Eta dirua ulertzeko eta erabiltzeko modua aldatuko al digu? Ibai Gesalaga adituak aurkeztu dizkigu bitcoinaren gaurko egoera eta etorkizuna.Gainera, Zarautz On taldekoak izan dira gurekin, Natalia Vahl eta Jose Mari Larramendi. Hain zuzen ere, taldearen aurtengo jardunaldiak Ibairen hitzaldi batekin hasi dute; gaur, negu eta udaberri hauetako programazioaz hitz egin digute. |
Mon, 19 February 2018
XXII. denboraldiaren 24. saioa: Bitcoin, ZarautzOn eta Txanponak urtu. |
Fri, 16 February 2018
|
Thu, 15 February 2018
Sinistu ala ez, ekuazio diferentzialak oinarrizko tresna bat dira gure gizartean. Horren zergatia Eli Alberdi matematikariak azaldu digu. Bere lantresnak dira ekuazio horiek, eta aplikazio askotan erabiltzen ditu. Gaur, ekuazio sinpleenak hartu ditugu zertarako balio duten azaltzeko. |
Thu, 15 February 2018
Adituek susmatzen dute Alemaniako akuarioetan karramarro espezie berri bat sortu dena. Haren genetika harrigarria da, baina zoritxarrez espezie inbaditzaile arrakastatsua da. Madagaskarrera iritsi da. |
Thu, 15 February 2018
XXII. denboraldiaren 23. saioa: karramarro berria eta ekuazio diferentzialak. |
Wed, 14 February 2018
Adinarekin nabarmen handitzen da minbizia izateko arriskua, eta hori mutazioak pilatzearen ondorioz gertatzen dela uste bazen ere, arrazoi nagusia beste bat izan liteke: immunitate-sistemaren zahartzea. |
Mon, 12 February 2018
Direct download: Zientziako_Emakume_eta_Nesken_Nazioarteko_Eguna_Jendartea_IN.mp3
Category:science -- posted at: 8:34am EST |
Thu, 8 February 2018
Alemaniako akuarioetan karramarro espezie berri bat detektatu dute, Procamabarus virginalis. Adituen ustez bertan sortu zen prozesu genetiko bitxi baten ondorioz. Oso espezie inbaditzaile agresiboa da; gaur egun, Madagaskarren ari da azkar zabaltzen. |
Mon, 5 February 2018
CFM, CICnanoGUNE, DIPC eta CICbiomaGUNE zentroek bi egunetako ospakizunak antolatu dute otsailaren 11 ospatzeko, Zientziako emakume eta nesken nazioarteko eguna, hain zuzen. Bost ekitaldi, bost publiko jakinari begira. CFMko Idoia Mujikak eta CICnanoGUNEko Itziar Otegik azaldu digute ospakizuna. |
Mon, 5 February 2018
Espainiako hegoaldeko ibai ospetsua da, ur azidoa duelako. Egoitz Etxebesteren artikulu baten protagonista da Elhuyar aldizkarian. Tinto ibaia da, eta zientzialarientzat zenbait kontu interesgarri piztu ditu, besteak beste azidotasunaren jatorria. Azido biologikoa da. |
Mon, 5 February 2018
XXII. denboraldiaren 22. saioa: Tinto ibaia eta lau erakunde otsailaren 11ri begira. |
Fri, 2 February 2018
Sphyrna tiburo marrazo-espeziea gai da itsas belarra digeritzeko. Duela 10 urte zientzialari batek aurkitu zuen alga horien aztarnak marrazo batean, eta 2017an esperimentu bat egin dute gmarrazoaren gaitasuna neurtzeko. Ez da marrazo belarjale bat bere horretan, baina badu gaitasuna belarra digeritzeko. |
Tue, 30 January 2018
Ekialde Hurbilean aurkitutako giza aztarna berri batzuek agerian jarri dute gizaki modernoak uste zena baino lehenago atera zirela Afrikatik.177.000 eta 194.000 urte bitartean dituzten giza hortzak aurkitu dituzte, gure espeziearen ezaugarri argiak dituztenak, Israeleko Misliya kobazuloan.
Direct download: Qk18-180131Afrikatik_kanpo_gizaki_modernoen_arrasto_zaharrenak.mp3
Category:science -- posted at: 1:18pm EST |
Mon, 29 January 2018
Beronika Azpillagak Euskadiko eskolen diagnostiko bat egin du jakiteko zer ekarpen duten eskolek ikasleen hezkuntzan. Diagnostiko-metodo bera erabili du Mexikoko hainbat eskoletan, eta horrela bi kulturatako egoerak ikusteko aukera izan du. |
Mon, 29 January 2018
Joana Acha eta Beronika Azpillaga izan dira gurekin hezkuntzaz hitz egiteko. Otsailaren 2an hitzaldi bana emango dute. Joana Achak dislexiari buruz hitz egingo du, detekzioaz eta tratamenduaz. Baita tratamendu okerrez ere. |
Mon, 29 January 2018
XXII. denboraldiaren 21. programa: dislexia eta eskolaren eraginkortasuna. |
Mon, 22 January 2018
Teknopolis saioa itsasoko bi gai ditu aste honetan. Bata da AZTI-Tecnalia egiten ari den mikroplastikoen arrantza-kanpaina. Oinarrian, zenbat mikroplastiko dauden eta non pilatzen diren jakitea da helburua. Eta bigarrena zetazeoen nekropsiari buruzko erreportaje bat, AMBAR taldeko adituekin, eta PIE estazioarenlangileekin. |
Mon, 22 January 2018
Science aldizkarian argitaratu da ikerketa zabal bat naturaren onurari buruz. Ikertzaile-talde askok hartu dute parte, eta koordinatzailea BC3 zentroko Unai Pascual da. Ideia da naturaren onurak kalkulatzeko alde zintifikoaz gain beste ikuspuntu asko sartu behar direla. Unai gurekin izan da horretaz hitz egiten.
|
Mon, 22 January 2018
Gorka Azkunek adimen artifizialak eskatzen duen hardwareaz hitz egin digu. Ordenagailuan jolasteko erabiltzen diren txartel grafikoak eta GPUak beharrezkoak dira gaur egun neurona-sare sakonak trebatzeko eta ikerketa egiteko. Gorkak azaldu digu zergatik. |