Fugu arraina jangarria, daukan pozoin baten eragina saihesten denean. Pozoin hori tetradotoxina da. Orain ikerketa batek aztertu du zergatik ale batzuek duten  tetradotoxina gehiago beste batzuek baino. Horretarako haztegiko fuguak eta basatiak konparatu dituzte.

XXIV. denboraldiaren 12. saioa: fugua, lioi-ioizko bateriak, Elhuyar aldizkaria eta Elhuyarko itzultzaile automatikoa.

Lo gutxiegi egiteak hezurren mineral-dentsitatea txikitzen eta osteoporosia izateko arriskua handitzen duela ondorioztatu dute, menopausia pasa duten emakumeekin egindako ikerketa batean.

1977an jaurti zutenetik, 18.000 milioi km-ko bidaia egin du jada Voyager 2 espazio-ontziak. Datuek erakutsi dute duela urtebete atera zela heliosferatik, Eguzkiaren eremu magnetikoak eratzen duen babes-burbuila horretatik (eguzki-sistemaren planetak biltzen dituena), eta izarrarteko espazio misteriotsuan barneratu zela. Heliosferaren muga zeharkatu zueneko datuak aztertu dituzte, eta lehenengo emaitzak argitaratu dituzte.

Saturnoko hainbat ekaitz polar aztertu ditu EHUko planetologiako lantaldeak, Agustín Sánchez Lavega irakasleak zuzenduta. 2018an gertatu ziren ekaitz handiak dira, iraupen luzekoak. 

Espeleologoekin izan gara, Larran dagoen BU56 leizeari buruz hitz egiten eta udararo hara egiten duten espedizioei buruz. Josu Ceberio, Idoia Bazterretxea, Eneko Garitaonaindia eta Martin Arriolabengoa izan ziren han, eta orain gurekin izan dira estudioan. Larrako leixeaz gain, lurpeko Euskal Herriari buruz, eta haien jardueraz hitz egin digute. Esplorazio zientifikoa egiten dute, eta aldi berean haien pasioa gozatu.

Bat-batean, GPSaren sistema itzaliko balitz, kalte handiak izango genituzke, bidaietan mapak irakurri behar izatea baino askoz ere kalte handiagoak. Tim Harford ekonomilariak zutabe bat idatzi du BBCrako premisa horretatik abiatuta.

XXIV. denboraldiaren 11. saioa: GPS itzaliko balitz eta espeleologoak.

Jose Luis Etxezarreta Lemniskatako kidea izan da gurekin, azaroan egingo duten programazioa aurkezten. Hiru hitzaldi dira, Igartza Jauregian, ikertzaile gazteekin topaketa bat eta argazki lehiaketa bat.

CICenergiGUNE zentroko Oier Lakuntza ikertzailea izan da gurekin. Kimikari teorikoa da, eta azken bolada honetan energiaren ikerketan hasi da. Aldaketa handia berarentzat. Sodio-ioizko bateriei buruz hitz egin digu, beharbada auto elektrikoen baterien etorkizuna izan daitekeena. Eta hori CICenergiGUNE zentroan ikertzen dituzten gaietako bat besterik ez da.

Lurraren orbitan kilogramo bat jartzeak 10.000 dolar kostatzen ditu, gutxi gorabehera. Baina ideia eta proiektu berriak daude diru-kantitate hori murrizteko. Hiru gutxienez daude gaur egun martxan.

XXIV. denboraldiaren 10. saioa: espazio garestia, Oier Lakuntza eta Lemniskata.

CFM zentroko fisikariek Science aldizkarian argitaratu dute artikulu bat: tunel efektuzko mikroskopio bat egokitu dute atomoaren mailan magnetismoa detektatzeko. Idoia Mujikak kontatu digu nolakoa izan den lan hori.

Margarita Salas biokimikaria hil egin da, eta haren lana gogoratu nahi izan dugu. Erreferente bat izan da genetikaren arloan, batez ere, Phi29 bakteriofagoarekin egindako ikerketa luze eta oparo baten ondorioz.

Argiak karta-joko bat atera du, Xapoketan, euskal ekosistemak eta espezieak ezagutzera ematen laguntzeko. Jokoa egin duten Iñaki Sanz biologoa eta Eñaut Aiartzaguena marrazkilaria izan dira gurekin kartak aurkezten, eta, bide batez, euskal biodibertsitateaz hitz egin dugu.

Voyager 2 zundaren berri dugu. Iaz irten zen Eguzki-sistematik, eta jarraitu du datu interesgarriak bidaltzen espaziotik. Orain, sei artikulu argitaratu dituzte adituek zunda historikoak eta bere bikiak, Voyager 1ek, bidalitako informazioarekin.

XXIV. denboraldiaren 9. saioa: Voyager2, hemengo dibertsitatea, Margarita Salas eta magnetismo atomoaren eskalan.

ON zientzia lehiaketaren 10. edizioa ospatuko dute aurten. DIPCk eta Elhuyarrek antolatzen duten bideo labur zientifikoen lehiaketa da. Elhuyarko Manex Urruzolak kontatu digu nolakoa izango den aurtengo edizio hori.

Arkaitz Carracedo CICbioGUNE zentroko ikertzailea izan da gurekin. Minbizia ikertzen du, tumorearen zelulen bizi-irauteko mekanismoak ulertu nahian. Haren ibilbide profesionalari jarraipena egin diogu, eta aurkitu dugu minbiziaren ulertze-estrategiek eraman duten Carracedo ikerketa-zentro batetik bestera.

Charles Darwinen bidaia ospetsuena Beagle itsasontzian egin zuen, munduari bira bat. Baina garaian Beagle-k ez zuen garrantzirik eta 1870ean desmuntatu zuten. Orain, haren aztarnak bilatzen dituzte, eta erreplika bat egin dute.

XXIV. denboraldiaren 8. saioa: Beagle, Arkaitz Carracedo eta ONzientzia.

Urtero biltzen ditu ZarautzOn taldeak zientzialari gazteak eta nerabeak ekitaldi batean. Baina aurten formatu berritzaile bat probatuko dute horretarako. Ane Bustindui ZarautzOn-eko kideak aurkeztu digu Zarautzen Zientziaz Blai ekitaldiaren aurtengo edizioa.

Informatikarien erronketako bat da hizkuntza eta irudiak uztartzea adimen artifizialaren bitartez. EHUko Gorka Azkune gure adituak azaldu digu zertan den ikerketa hori gaur egun.

Geneen edizio egiteko Prime editing teknika sortu dute, CRISPR teknikaren bertsio zehatz bat. Galdera da: ez al zen zehatza aurreko teknika, ia mirari bat bezala saldu genuena? Erantzuna da ezezkoa: ez zen zehatza eta arazo larriak ekarri ditu. Pentsarazten duen kontua da.

XXIV. denboraldiaren 7. saioa: CRISPR zehatza, Adimen artifiziala hizkuntza eta irudiak uztartzen eta Zarautzen Zientziaz Blai.

Zientzia Astea prestatzen joateko, Bilboko Bizkaia Aretoan erakusketa bat zabaldu dute EHUko langileek. Ilusio optikoen erakusketa bat da. Miren Bego Urrutiak eta Hector Hernandok aurkeztu dizkigute biak, ilusioaren erakusketa eta zientziaren astea bera.

Mentxu Aiertza gure kolaboratzaileak eta Lorena Arrastua Don Boscoko kimikako irakasleak xanpuaren mundura eraman gaituzte. Xanpu eta gelaren arteko aldea zein den azaldu digute, eta gero xanpua bera kimikoki aurkeztu digute, molekulen mundu zabal bat. Gainera, historia ere ekarri digute, hitzaren jatorri indiarretik abiatuta.

Erresuma Batuko agintariek diru asko inbertitu behar dute fusio nuklearraren STEP proiektuan. Ez da fisio nuklearra bezalakoa, energia garbia ekoiztuko duen egitasmo handia da, baina oraindik ez dugu ahalmenik martxan jartzeko. STEPekoen ustez, 2040 urtean erabilgarri izango da. Nazioarteko ITER proiektukoek, ordea, ez dute datarik eman ekoizpena noiz hasiko den.

XIV. denboraldiaren 6. saioa: Fusio nuklearraren egoera, xanpua eta zientziaren astea.

EKAIA aldizkariak zenbaki berezi bat argitaratzen du urtero. 2020an itsasoarekin zerikusia duten artikuluak izango dira, eta hain zuzen ere, Plentziako Itsas Estazioko langileak ari dira zenbakia kudeatzen. Oihane Diaz de Cerio, Eider Bilbao eta Asier Vallejo EKAIAko zuzendaria izan dira gurekin zenbakia aurkezten.

XXIV. denboraldiaren 5. saioa: PIE, EKAIA eta Nobel sariak.

EHUko Oskar Gonzalez kimikariak istorio politak ekarri dizkigu berunarekin eta artearekin lotuta. Perdigoien fabrikaziotik, katedraletara, eta, noski, historiako pigmentu zuri erabiliena. Mila kontu toxikoa den elementu batetik abiatuta.

Itsasoak eguraldian eragiten du. Asko, gainera. Kostako herriek eta barrualdekoak eguraldi ezberdina dute, ur-masa handi horren presentzia eta faltarengatik, hurrenez hurren. Euskalmeteko Onintze Salazar meteorologoak kontatu digu noalkoa den eragin hori eta noraino iristen den.

Danimarkako ikertzaile batzuek droneak erabiltzen dituzte baleen pisua kalkulatu ahal izateko. Eta horrek gogoeta piztu digu: askotan jasotzen ditugun datuak hurbilketak besterik ez dira, ezin baitira zenbaki zehatzak neurtu. Hau da kasu bat.

XXIV. denboraldiaren 4. saioa: bale bat pisatu, itsasoa eta meteorologia eta beruna.

Aste honetan hasi da ETBko Teknopolis zientzia-saioaren denboraldi berria, garagardoaren zientziari buruzko programa batekin. Iñaki Leturia eta Nagore Rementeria, programaren aurkezlea eta zuzendaria, hurrenez hurren, gurekin izan dira denboraldi berriaz hitz egiteko.

Iñaki San Vicente Elhuyar Fundazioko informatikariak eta ikertzaileak tesia egin du, hain zuzen ere, sare sozialetan sentimenduen analisia egingo duen tresna informatikoak garatzeko. Adimen artifizialeko teknikak, sare sozialetako mezuen azken esanahia bilatzeko. Iñaki gurekin izan da gaur.

Cavendish banana, merkatuan saltzen den gehiena, arriskuan dago onddo batek eragindako gaixotasun baten ondorioz. Agian, desagertzeko arriskua gainditzeko azken aukera CRISPR teknika genetikoa da.

XXIV. denboraldiaren 3. saioa: bananak eta CRISPR, sentimentuak twitterren eta Teknopolis hasiera.

FOTCIENCIA16 argazkien erakusketa ibiltaria Donostian dago, Cristina Enea parkean. CFMko Idoia Mujikak kontatu digu nolakoa den erakusketa eta zer toki berezian antolatu duten. Horrez gain, Gustavo Schwartzek antolatutako Creativium erakusketaz ere hitz egin digu.

Isotopo erradiaktiboek erradiazioa emititzen dute kuantikako efektu ezagun batek kontrolatuta: tunel efektuak. Txoni Matxain kimikariak horren azalpenak eman dizkigu eta horrekin aurtengo kuantikako atalari ekin diogu. Erradiaktibitatearen jokabidea azaldu digu, eta gainera denon gorputzetan gertatzen diren erreakzio kimikoena ere bai.

Norteko Ferrokarrillaren emisioa futbolak eragiten dio, euskal talde batek gure ordutegian jokatzen duenean ez baita emitizen gure saioa antenan. Aurten, talde asko dago lehen mailan eta, beraz, eragina handia da. Zer dio matematikak honi buruz?

XXIV. denboraldiaren 02. saioa: futbola, Kuantika eta FOTCIENCIA.

Ume txikiek matematika ikasteko moduez hitz egin dugu Gure kooperatibako Lorena Egidazu, Naiara Garro eta Lorea Duñabeitiarekin. Haiek irakasleen irakasleak dira, eta UEUk antolatuta eskaintzen dute matematika erregeleten bidez irakasteko ikastaro bat. Matematikaren didaktika, umearen abstrakzio-mailari egokituta.

Badira arrazoi asko Orkada uharteak bisitatzeko. Batetik, ekaitz batek azaleratutako herri neolitikoa, Skara Brae, eta bestetik, erradiazioak kutsatu gabeko altzairuaren iturri garrantzitsuena dagoelako han Lehen Mundu Gerratik.

XXIV. denboraldiaren 1. saioa: Orkadak, kolorezko zenbakiak eta Elhuyar aldizkaria irailean.

Zientzia dibulgazioa egiten duen ZarautzON taldeak 5 urte bete ditu datu harrigarriekin. Horregatik zoriondu ditugu, eta galdetu diegu zer asmo berriak dituzten aurrera begiratzeko. Jose Mari Larramendi eta Natalia Vahl izan dira gurekin hori dena kontatzen.

Oso zientzia gaztea da adimen artifiziala; oraindik, asko falta du mende bat izateko. Eta, nahiz eta iraultza teknologiko bat eragiten ari den, ez dira ezagunak horretan lan egin duten zientzialari handien izenak. Gorka Azkune informatikariak kontatu digu zein izan diren izen horiek eta zer egin duten.

Aspaldiko asmakizuna da arkatza, eta oso arrakastatsua. Denok erabiltzen dugu, eta gertutik ikusita sofistikazio-puntu bat dauka. Baina ez dago oso baloratuta. Horregatik, BBCko zientzia-albisteetan artikulu bat idatzi dute galdezka ez ote dugun gutxiesten arkatzaren teknologia.

XXIII. denboraldiaren 42. saioa: arkatza, adimen artifiziala eta ZarautzON.

Asteburu honetan emititzen du ETBk Teknopolis zientzia-programaren azken saioa denboraldi honetan. Guk aprobetxatu dugu denboraldiko hainbat programa berezi gogoratzeko, Iñaki Leturiak egindako aurkezpenen audioak baliatuta.

2019 taula periodikoaren nazioarteko urtea da, et Donostiako Kimika Fakultatean ospatu nahi dute. Hainbat hitzaldi eta bestelako ekitaldi batzuk antolatu dituzte, eta horren berri ematera etorri dira Norteko Ferrokarrillera. Marian Iriarte dekanoa izan da gurekin estudioan eta taula periodikoari buruz luze hitz egin dugu.

Urpeko ontzi robotiko bat erabilita ari dira NERC erkundekoak Orkney pasabidea ikertzen. Antartikatik gertuko itsas hondoan dagoen itsaspeko mendilerroen arteko pasabide bat da. hango mapa egiteaz gain, ur-lasterrak ari dira ikertzen, eta dagoeneko aurkitu dute bertako zurrunbiloek ur hotza eta bero anahasten dituela, eta horrek eragiten duela kliman.

XXIII. denboraldiaren 41. saioa: Orkney pasabidearen zurrunbiloak, taula periodikoaren urtea eta Teknopoliseko azken programa.

Eureka museoko Larraitz Etxeberriak kontatu digu nola aldatzen den giza ahotsa bizitzan zehar. Pubertaroko aldaketak eta bestelakoak ere bai zein diren kontatu digu, oso gai aproposa irratian kontatzeko.

Atomoak, molekulak eta partikula txikiagoak elkarri lotuta daude eta ez dute lotura hori galtzen. Baina zergatik? Bada, erantzuna fisika kuantikak dauka. Txoni Matxainek azaldu digu nola, eta mundu txiki horretan nagusi diren indarrak aurkeztu dizkigu.

Aste honetan ikerketa zientifikoa eragozten duen burokraziari buruzko albiste bat zabaldu da. Eta ohikoa da arazo hori ikertzaileen artean. Gehiegizko zorroztasuna, zentzugabekeriak eta plagioak detektatzeko metodo automatikoen erabilpen okerrak egunerokoan daude.

XXIII. denboraldiaren 40. saioa: burokraziaren muga, lotura kuantikoak eta ahotsa.

Hirietako etxeetako hautsean landa-eremuan ohikoak diren mikroorganismoak daudenean arrisku txikiagoa dago haurrek asma izateko.

Aitziber Agirre Elhuyar aldizkariaren zuzendaria izan da gurekin ekainean argitaratu duten zenbakiaz hitz egiteko. Gai nagusia biomasa planetan duen banaketa da. Banaketa horietan ezusteko batzuk badaude, eta gogoeta ekologikoak egiteko moduko ideiak ere bai.

Olatz Zuloaga eta Maitane Olivares izan dira gurekin, Plentziako Itsas Estaziotik itsasoa behatzen duten kimikariak. Detektatzen dituzten subatntziez aritu dira. Detekzio-mugei buruz, teknikei buruz eta dakigunaz eta ezdakigunaz, oso detekzio muga fina izaten dutelako kimikarien lanek, baldin badakite zer bilatzen ari diren, baina askotan zer topatuko duten ez dakite, eta orduan, sustantzien detekzioa konplikatu egiten da.

Papera Txinan garatu zen, diotenez, Han dinastiako Cai Lun eunukoak asmatuta. Eta ez da asmakuntza on ba bakarrik, gainera, bigarren mendean bertan, papergintza prozesu merke bilakatu zuten.

XXIII. denboraldiaren 39. saioa: papera txinan, itsasoaren kimika, Elhuyar aldizkaria.

PIE estazioko Ibon Cancio biologoak Nagoya protokoloari buruz hitz egin digu. Herrialde soberanoen baliabide biologiko eta genetikoak babesten duen protokoloa da. Herrialde bateko espezie baten ikerketak ematen dituen onurak herrialde horretara bueltatzeko mekanismoak proposatzen ditu, nahiz eta ikerketa hori beste nonbait egin den. Europar Batasunak 2014tik berretsitako protokoloa da.

Ehun urte bete dira erlatibitatearen teoriaren lehen froga lortu genuenetik. Arthur Eddington astrofisikaria Principe Uhartera joan zen eta 1919ko maiatzaren 29an Eguzki-eklipse oso bat ikusi zuen, eta bertan baieztatu zuen Eguzkiaren masa handiak argi izpien ibilbidea okertzen duela, erlatibitate orokorrak iragarritako fenomeno bat. Guk mendeurrena aitzaki hartuta, erlatibitateaz eta garai hartako zientziaz hitz egin dugu.

XXIII. denboraldiaren 38. saioa: Erlatibitatea eta Nagoya protokoloa.

Ukimen artifizialaren bidez objektuak identifikatzeko eta haiei buruzko informazioa jasotzeko balio duen eskularru bat sortu dute MITeko ikertzaileek. Oso baliagarria izan daiteke esku protesikoak eta robotikoak egiteko, besteak beste.

100 urte bete dira erlatibitatearen lehen froga lortu genuenetik, Eguzki-eklipse batean. 1919ko maiatzaren 29an baieztatu zen erlatibitate Orokorrak iragarritako fenomeno bat: masa handiek argi izpien ibilbidea okertu egiten dutela.

Astelehenean hasiko da Ikergazte kongresua Baionan. 104 ikerketren berri, bost hitzaldi nagusi, tailerrak eta beste ekitaldi asko prest hiru egunetako kongresu oparo bat osatzeko. Jorge Aramburu ingeniari izan da gurekin kongresuaren berri emateko.

Oso ohikoa da behelainoa Euskal Herriko bailara batzuetan. Onintze Salazar Euskalmeteko meteorologoak azaldu digu non eta nola sortzen den, nola desegiten den eta nola baliatzen dute behelainoa Atacamako basamortuan ura eskuratzeko, han ez baitu euririk egiten urtetan.

Nature aldizkariaren albisteen zerbitzuan, pobreziarekin zerikusi duten bi albiste. oso ezberdinak biak, gainera. Bata, Estatu Batuetako programa bat etxerik gabeko jendearen osasuna ikertzeko maila mediku eta neurologikoan, eta bestea sugeen pozoien kontrako antidotoak berritzeko programa bat, Afrikako herrialde pobreetan.

XXIII. denboraldiaren 37. saioa: pobrezia eta bi ikerketa, behelainoa eta ikergazte.

Urteroko ospakizun dibulgatiboa tabernetan: Pint of Science. Hiri askotan ospatuko da maiatzaren 20tik aurrera. Guk Ondarroako, Donostiako eta Bilboko programazioak ezagutu ditugu. Horretarako, gurekin izan dira Josu Ceberio, Ander Egimendia eta Oskar Gonzalez, hurrenez hurren.

Bareak ikertzen dituen Jesus Mari Txurruka biologoak jaso du aurtengo CAF-ELhuyar merezimendu saria, animalia horien fisiologian lan egiteaz gain, bizitza oso bat eman duelako zientziaren dibulgazioaz euskaraz. Harekin izan gara eta bareez eta dibulgazioaz aritu gara.

Nature aldizkarian argitaratutako ikerket batek dio ibai handi gutxi direla munduan isuri librekoak. Alegia, presa asko eraikita daude haien ibilbidean, eta ekologoek ohartarazi gaituzte kalte ekologiko handiak eragiten duela egoera horrek.

XXIII. denboraldiaren 37. saioa: isuri libreko ibai gutxi, Txurruka eta Pint of Science.

Banatu dira 2019ko CAF-Elhuyar sariak. Aurten 25 urte bete ditu sariketa, eta ekitaldi berezia egin zuten CAFen egoitza nagusian, Beasainen.

Elhuyar Fundazioak antolatzen duen Zientzia Azokaren bukaerako ekitaldia da egun hauetan: azoka bat hain zuzen. Bilboko Plaza Barrian antolatu dute, urtero bezala, gazteen zientzia-proiektuen erakustaldi bat. Danel Solabarrietak aurkeztu digu.

EHUk ilustrazio zientifikoari buruzko graduondo bat antolatzen du urtero, karrera bukatuta arlo horretan profesional bihurtu nahi duen edozeinentzat aproposa. Gu antolatzaileekin izan gara, Vega Asensio ilustratzailearekin eta Maren Ortiz biologoarekin. Graduondoa aurkeztu digute eta azaldu digute zer egin behar den hurrengo urteko edizioan parte hartzeko.

Hiru sari eman dituzte, baina lehen edizio bat besterik ez da izan: Ikerbasque erakundeak hiru emakume ikertzaileren lanak saritu ditu aste honetan. Maria Isabel Arriortua, Aitziber Lopez-Cortajarena eta Maia Garcia Vegniory izan dira saridunak.

XXIII. denboraldiaren 35. saioa: Ikerbasqueren errekonozimendua, ilustrazio zientifikoa eta Zientzia azoka.

Tibeteko lautadan 3.280 metroko garaiaeran topatutako masailezur bat Denisova haitzulotik kanpo topatutako lehen denisovarra dela ondorioztatu dute ikertzaileek. 160.000 urte ditu, eta, haren bidez, baieztatu dute hango biztanleak gizaki modernoa iritsi baino askoz lehenagotik zeudela egokituta garaiera handietara.

Egoitz Etxebeste Elhuyar aldizkariko erredaktoreak dietei buruz hitz egin digu, jaten duguna oso lotuta dagoelako osasunarekin. Zer ikertu den dieten arloan, zer ez, eta zein diren ondorio nagusiak.

Egoitz Etxebeste Elhuyar aldizkariko erredaktorea izan da gurekin. Poppy Northcutt ingeniariaren istorioa ekarri digu, NASAko Apollo programako ingeniarien taldeko lehen emakumea.

Aste honetako albistea da: kokaina-aztarnak aurkitu dituzte Ingalaterrako Suffolk konterriko kostako ganbetan; albistea da aztertu diren ganba guzti-guztietan topatu dutela kokaina. Emaitza harrigarria da hiritarra ez den inguru bateko estuarioetarako.

XXIII. denboraldiaren 34. saioa: ganbak eta kokaina, Poppy Northcutt eta dieten mundua.

Oskar Gonzalezekin zorionak esan diogu Leioako kanpuseko Zientzia eta Teknologia fakultateari, EHUn. 50 urte betetzen ditu aurten, eta ospakizunen artean, Oskarren hitzaldi bat dago, "Artelanetan aurkitu diren gauzarik bitxienak" izenekoa.

Txoni Matxainek kiralitatearen gaia ekarri digu, molekulen asimetria-forma bat, biziaren osagaietan eta medikamentuetan izugarri garrantzitsua den gai bat. Talidomidaren adibide tristetik abiatuta, zientzialariek ikasi dute nola jokatu gai honekin.

Nairobiko Museo Nazionalean, fosil askoren artean, "lehoi" erraldoi baten barailezur fosil bat topatu dute gordeta. 35 urte lehenago jaso zuten, baina orain arte aztertu gabe zegoena. Kontua da ustezko lehoi erraldoi fosila hienen taldeko animalia bat izan zela, ez lehoiena.

XXIII. denboraldiaren 33. saioa: lehoi erraldoi fosila, kiralitatea eta fakultate baten urteurrena.

Tim Birkhead ornitologoak idatzitako liburu batek kontatzen du istorioa. Erdi Arotik XVI. mendera arte, branta musuzuriaren kumeen sorrera ezezaguna zen, Artikoan ugaltzen zelako. Hortaz, mito batek zioen antzar hura egurretan sortzen zela, eta ideia hori egokia zen garizumako ostiraletan hegazti hori jateko.

XXIII. denboraldiaren 32. saioa: Notre Dame, Ionan Marigomez eta antzarrak garizuman jateko.

Mentxu Aiertzak lau testigantza jaso ditu Ingalaterran lan egin duten zientzialari batzuen artean. Brexitak eragiten dituen arazoak, beldurrak eta perspektibak ulertu nahi izan ditugu laborategietan sartuta dauden langileen ikuspuntuetatik.

Gaur, itsas estazioen historia kontatu digu Ibon Cancio itsas biologoak. Nola eta zergatik sortu ziren eta nola aldatu diren historian zehar.  Ibonek Plentziako Itsas Estazioan egiten du lan (PIEn), eta zentro horren parekoak diren estazioen historia aztertzen ari da. 

NASAk esperimentu bat egin du urtebetez berdinak diren bi anai bikirekin. Batak ia urtebete eman du ISS estazioan, eta bestea Lurrean geratu da. Eta horri esker, espazioko egonaldi luzeak eragindako aldaketa fisiologikoak eta genetikoak ikertu ahal izan du.