Hostoen arteko melodietan opera pixka bat izan dugu. Mozarten Cosí fan Tutte operako terzetto ospetsua da, Napoleseko badiaren olatuekin hasten den pieza zoragarria. Mozartik delikatuena. Ederrena. Eta natura musika ederraren bitartez deskribatzen duena. 

Oihane Mendizabal Aranzadiko arkeologoarekin izan gara. Haren ibilbideaz hitz egin digu, historia ikasten hasi zenetik tesia amaitu zuen arte. Zalduako aztarnategiaren indusketa zuzendaria da, eta oso gogoeta interesgarriak egiten ditu arkeologiari buruz.  

IV. denboraldiaren 26. saioa: Oihane Mendizabal arkeologoa eta Mozart. 

Morfina pozoi bat izan daiteke. Ederki zekien hori Agatha Christiek eta Altzifre tristea eleberrian baliatu zuen. Mentxu Aiertzak kontatu digu nola funtzionatzen duten morfinak eta opiazeoak, eta botika ezagun horren pozoi izaera aztertu du. 

BBCko dokumental batean, Suzannah Lipscomb historialariak etxe viktoriarraren gainbegirada bat egiten du. XIX.mendean, batez ere, aurrerapen teknologiko asko izan ziren etxeko bizimoduan aplikagarri. Orduan sortu zen Home sweet home esaldia, etxeko bizitza eroso eta atsegin bilakatu zelako. Baina teknologia berriek hiltzaile ezkutuak ere ekarri zituen. 

XXVIII. denboraldiaren 25. saioa: Agatha Christie eta morfina. 

1970ean, Jim Bohlen, Marie Bohlen eta Irving Stowe elkartu ziren Amchitka uharteko proba nuklear baten aurkako ekintza bat antolatzeko. Itsasontzi bat behar zuten hara joateko proba gerarazteko. Kontzertu bat antolatu zuten, eta kontzertu horretan jasotako diruarekin alokatu zuten haien lehen itsasontzia. Greenpeace itsasontzia, hain zuzen. Hostoen Arteko Melodietan istorio hori ezagutu dugu, eta Joni Mitchellek han kantatu zuen Big Yellow Taxi abestia ekarri dugu.  

Kenyako Parke Natural batean, inurri batzuen gainbeherak eragin du bertako lehoiek dieta aldatzea. Orain arte zebrak jaten zituzten, gehienbat. Alde handiarekin gainera. Orain, berriz, bufaloak. Irati Diez Virtok azaldu digu zergatik gertatu den hori eta nolakoa konexio ezkutuak dauden ekosistema baten barruan. 

IV. denboraldiaren 25. saioa: Inurriak eta lehoiak eta Greenpeace sortzeko kontzertua. 

XIX. mendean instalatu zuten New Yorken, berogailu zentral erraldoi bat Manhattanen hegoalde osorako. Oraindik funtzionatzen du. Izan ere, Manhattango kaleetan ikusten dira ur-lurrunaren ihesguneak, batzuetan kaleko tximinia batzuen bitartez. Goienerreko Oier Etxebarriak kontatu digu hangoa ez dela salbuespen bat. Gaurko bero-sareen antzeko ideia da, baina noski, ez da berriztagarria. 

1993an, Pisako dorrea erortzeko arrizku bizian zegoen. Urte gutxi batzuk lehenago, Paviako Torre Civica erori zen, eta Pisakoaren neurketek datu kezkagarriak eman zituzten. Beraz, ingeniariak lanean hasi ziren batetik erorketa ekiditeko, eta bestetik, dorreak jarrera okertu batean iraun dezan egonkortzeko. 

Euskarako hizkuntza eredu bat garatu dute HITZ zentroko informatikariek. Adimen artifizialeko oinarri bat da, harekin hizkuntza udeatzeko aplikazioak egin ahal izateko. Eneko Agirre eta Julen Etxaniz izan dira gurekin eredu honetaz eta haren azpitik duen LLaMA ereduaz hitz egiten. 

2021ean NASAk helikoptero bat jarri zuen hegan Marteko atmosfera arinean. Ingenuity. Haren helburua Perseverance rover-ari leguntzea zen goitik, haren esplorazioan. Baina orain, hegaldi batean larrialdi-lurreratze bat egin behar izan du, eta betiko hondatu da. 

XXVIII. denboraldiaren 24. saioa: Ingenuity helikopteroa, LATXA hizkuntza-eredua eta Pisako dorrearen ingeniaritza. 

Bob Dylan kristau bihurtu zen 1978an, eta haren hurrengo diskoa erlijioan oinarritu zuen. Genesis liburuan inspiratuta dator gaurko kanta, Hostoen Arteko Melodietan. Gizakiak animaliak izendatu zituen. Bertan naturan topatzen zituen animalien izena noal asmatzen zituen kontatzen du. Nahiz eta oinarria erlijioa izan, kanta hau atal honetan sartzea erabaki dugu horregatik. BobDylanen klasiko bat.  

Goienerreko Oier Etxebarria izan da gurekin, biomasarekin lotutako proiektuez hitz egiteko. Biomasa erretzea energia berriztagarria izan daiteke, eta oso aproposa beroketa-sistema komunitarioa sortzeko. Goiener Europako beste hainbat talderekin batera ari da bide hori jorratzen hainbat proiektutan, BeCoop iniziatibaren barruan. Adibidez, Aberasturin duten proiektuaz hitz egin digu Etxebarriak. 

IV. denboraldiaren 24. saioa: Biomasa eta Bob Dylan. 

Gaur, otsailaren 11ko egunari buruzko programan, EHUko bi zientzialarik parte hartu dute. Batetik, Lide Arana biokimikaria izan dugu gurekin, haren arloan emakumearen egoera zein den kontatu digu. Eta gainera, Eli Alberdi matematikariak ezin izan du etorri, baina matematikan egoera islatzen duten datuak bidali dizkigu.  

Badira emakume ikertzaile asko. Eta haietako batzuk, gainera, dibulgazioan aritzen dira. Ni aipatu ditugu gaur: Sara García Alonso biokimikaria eta ESAk aukeratutakoa astronauta izateko eta Jade Tan-Holmes fisikaria, Youtube-n dibulgazioko kanal bat duena. 

Donna Strickland fisikako Nobel saria irabazi duen hirugarren emakumearekin izan gara. Donostiara etorri zen, eta haren denbora eskaini zigun. Hau da hau luxua. Hirugarrena. Marie Curie, María Goeppert Mayer izan ziren, eta gero bera: Donna Strickland. 2018an eskuratu zuen Nobela, oso pultsu laburreko laserrak egiteko teknika garatu zuelako.

XXVIII. denboraldiaren 32. saioa: Donna Strickland Nobel sariduna eta emakumeak zientzian

2023ko klimaren goi bilera, COP28a, Dubain ospatu zen abenduaren hasieran. Erregai fosilen etorkizuna erabaki behar zen bertan, eta gailurra petrolioaren ekoizle baten egoitzan izanda, ez zen itxaropen handirik bertan sinatuko ziren akordioei buruz. Erika Martinez Goienerreko presidenteak egin digu bertan gertatu denaren balorazio bat. 

IHOBEk 40. urteurrena ospatu berri du. Gaur, bertako zuzendari nagusiarekin izan gara, Alexander Botorekin, eta atzera begiratu dugu. Erakundeak 1984an abiatu zuen ibilbidea oso Euskadi ezberdin batean, eta batez ere, lurzoruaren kutsadurari aurre egiteko helburuarekin. Denbora pasatu da eta gauza asko aldatu dira, baina IHOBEk lanean jarraitzen du. 

IV. denboraldiaren 23. saioa: IHOBEk 40 urte eta COP28 bileraren balorazioa Goienerren. 

Otsailaren 11, emakume zientzialarien eguna, gertu dago. Horren ospakizunen artean, Elhuyarko STEAM hezkuntza taldeak erakusketa interesgarri bat jarri du martxan, urtero bezala. Herri batzuetako dendetan emakume zientzialarien bizitzak azaltzen dituzten posterrak instalatu dituzte. Talde horretako AITZIBER LASAk eta EDURNE GASTONek kontatu digu ospakizun osoa hori baino askoz gehiago dela. 

Seguru asko, gehien ezagutzen dugun proteina hemoglobina da. Ikergai tradizionala da, eta proteinen ikerketaren aitzindaria izan da. Baina oraindik du gaurkotasun handia. EHUko Lide Arana gure kolaboratzaileak kontatu digu giza kartilogoan detektatu dutela lehen aldiz, eta CRISPR teknika erabiltzeko lehen baimena, Erresuma Batuan, hemoglobinarekin zerikusia duen gaixotasun bati aurre egiteko tratamenduan izan dela. 

XXVIII. denboraldiaren 22. saioa: hemoglobina eta gaurkotasuna eta otsailaren 11ko Erakuslehioa. 

Hostoen Arteko Melodia berezi bat izan dugu, Youtubeko kanal bat baliatuta. ParrMr izeneko kanala, zientziari buruzko abestien kanala da. Haiek sortutakoak. Ekarri dugun kanta, seigarren mailako ikasleekin batera egindako kanta da. Ecology Song. 

Akuakultura espezie urtarren zaintza eta hazkuntza da. Askotan, janari bihurtuko ditugun bizidunak etortzen zaigu burura akuakultura hitza entzutean, baina berez esparru zabalagoa da. Akuarioen gaia ere akuakultura da, eta oso anitza da. Kardala Institutuko Batirtze Letamendia eta bertan ikasitako Diego González izan dira gurekin mundu zabal horretaz hitz egiten. 

IV. denboraldiaren 22. saioa: akuarioen akuakultura.