Elhuyar Zientzia

Eremu kantauriarrean bizi izan ziren azken neandertalen eta lehen Homo sapiens-en garaia ikertu dute eta ondorio honetara iritsi dira: beste leku batzuetan ez bezala, bi populazioek oso denbora-tarte txikian egin zutela bat eremu berean, eta, beraz, elkarrekintzarako aukera gutxi izan zutela.

Direct download: Qk30-180425_Neandertalak_eta_gizaki_modernoa_eremu_kantauriarrean.mp3
Category:science -- posted at: 2:54pm EDT

Plentziako Itsas Estazioa, EHUren estazio bat, Europako azpiegitura baten parte da hemendik aurrera: European Marine Biological Resource Centre-koa. Bederatzi herrialdetako estazioekin osatuta dago azpiegitura, eta itsasoaren ikertzen duen edozer talderako baliabideak eskaintzeko aurrerapauso handia da. PIEn lan egiten duen Ibon Cancio EHUko biologoak azaldu digu nolakoa den azpiegitura hori eta nolakoa PIEren partaidetza.

Direct download: NFXXII-33c.mp3
Category:science -- posted at: 2:12pm EDT

Sare elektrikoak matematikarien beharra du, batez ere, iragarpenak egiteko. Arrazoia da kontsumoak berak mugatzen eta behartzen duela elektrizitatearen sorrera. Beraz, sortu baino lehen, jakin egin behar da zenbat kontsumituko den eta noiz. JOSU DONCELek azaldu digu nolako lana egiten duten matematikariek horretarako, energia berriztagarrien ekarpen bereziak kontuan hartuta.

Direct download: NFXXII-33b.mp3
Category:science -- posted at: 2:08pm EDT

Carlo Rovelli fisikari teorikoak denborari buruzko liburu idatzi du, The Order of Time, eta haren tesia esaldi honetan laburbil daiteke: denbora irudipen bat da. Hori aztertzeko, denborarik gabeko fisika bat aztertzen du liburuan. 

Direct download: NFXXII-33a.mp3
Category:science -- posted at: 2:05pm EDT

XXII. denboraldiaren 33. saioa: The Order of Time, sare elektrikoaren matematika eta PIE estazioa Europako azpiegitura batean.

Direct download: NFXXII-33.mp3
Category:science -- posted at: 2:01pm EDT

Eli Alberdi matematikariak konposaketa metodoei buruz hitz egin digu. Teknika matematikoa da oso sistema konplexu batzuetan aplikatzen dena. Adibidez, paleoklimatologian erabiltzen da, hau da, duela milioika urteko klima nolakoa zen kalkulatzeko balio du.

Direct download: NFXXII-32b.mp3
Category:science -- posted at: 5:04pm EDT

Etna sumendia itsaso aldera labaintzen eta mugitzen ari da, urteko batez beste 14 milimetro. Adituek neurtu dute mugimendu hori GPSaren azterketa zehatz batez. Esaten dutenez, efektu horrek ez du arriskurik ekartzen, baina neurketa zientifikoetan zuzendu beharreko distortsio bat da.

Direct download: NFXXII-32a.mp3
Category:science -- posted at: 4:57pm EDT

XXII. denboraldiaren 32. saioa: Etna sumendia eta konposaketa metodoak.

Direct download: NFXXII-32.mp3
Category:science -- posted at: 4:50pm EDT

GPSko neurketa zehatzek erakusten dute Etna sumendia itsasorantz labaintzen ari dela. Malda txiki baten gaineko sumendia da, eta pizkanaka ari da maldan behera erortzen. Oso poliki ari da erortzen, urteko 14 milimetro besterik ez du egiten, eta kosta 15 kilometrora dago. Beraz, ez dago arriskurik han bizi direnentzat, baina neurketa zientifikoetan eragina badu, eta zuzendu beharreko efektua da.

Direct download: Qk29-180419EtnaLabaintzenAriDa.mp3
Category:science -- posted at: 7:41am EDT

Direct download: Ozeano_Bareko_plastikozko_uhartea_gero_eta_handiagoa_gero_e.mp3
Category:science -- posted at: 3:47am EDT

Esne Bidearen erdian eta Lurretik 25.000 argi-urtera dagoen zulo beltz erraldoiaren inguruan, dozena bat zulo beltz txiki detektatu ditu Columbiako Unibertsitateko (AEB) astronomo-talde batek. Eta milaka izan daitezkeenaren susmoa dute, gainera.

Direct download: Qk28-180411_Galaxiaren_erdiko_zulo_beltz_txikiak.mp3
Category:science -- posted at: 4:48am EDT

Denok dugu buruan tiranosauroen irudia, gehienok Parke Jurasikoa pelikulak lagunduta. Baina nolakoa zen benetan tiranosauroa? Pelikuletakoa bezalakoa? Zer dio zientziak dinosauro erraldoiari buruz? Ezusteko handiak eta zalantza asko dago tiranosauroen inguruan; azken batean fosil gutxi batzuetatik atera dugu informazioa.

Direct download: NFXXII-31b.mp3
Category:science -- posted at: 4:02pm EDT

Apirilak 1etik 2rako gauean erori zen Ozeano Barean, hegoaldean. Tiangong-1 laborategi bat zen, estazio-espazio bat eraikitzeko proiektuaren lehen urratsa. Baina laborategia erorita, proiektua ez da bertan behera geratu.

Direct download: NFXXII-31a.mp3
Category:science -- posted at: 3:59pm EDT

XXII. denboraldiaren 31. saioa: Tiangong-1 erori egin da, Tiranosauroaren zientzia eta Gotzone Barandika.

Direct download: NFXXII-31.mp3
Category:science -- posted at: 3:57pm EDT

Joseba Rios arkeologoaren taldekoek duela 90.000 urteko egurra aurkitu dute Bizkaiko Aranbaltzako aztarnategian, Barrikan. Harrigarria da; Europan beste bost tokitan bakarrik aurkitu delako hainbeste denboraz kontserbatutako egurra. Kasu honetan, Neanderthalek erabilitako tresna bat da.

Direct download: Qk27-180405ArkeologiaEtaEgurra.mp3
Category:science -- posted at: 3:15am EDT

Elhuyar aldizkarian Ilargira joateko misioak aztertu dituzte. Aldizkariaren azken zenbakian horixe izan da gai nagusia. Hainbat herrialdek dituzte Ilargia esploratzeko edo ikertzeko misioak. Ana Galarraga erredaktoreak erakutsi digu misioen panorama hori, eta adituen iritzia ere ekarri digu.

Direct download: NFXXII-30c.mp3
Category:science -- posted at: 3:24am EDT

Eureka museoko Miren Milletek bi galdera erantzun dizkigu ordu-aldaketari buruz. Bata, zergatik, eta bestea, noiz arte ibiliko garen ordua aldatzen urtean bi aldiz. Bigarren galderak ez du erantzun errazik. Milletek gainera espazio-estazio txinatar baten erorketaz hitz egin digu, Tiangong-1.

Direct download: NFXXII-30b.mp3
Category:science -- posted at: 3:20am EDT

Joseba Rios arkeologo taldeak egurrezko pieza bat aurkitu du Aranbaltzako aztarnategian, Barrikan, Bizkaian. Segurua asko Neanderthalek erabilitako egurrezko tresna bat da eta aurkikuntza aipagarria da, oso arraroa da egurrak hainbeste denbora irautea. Europan beste bost egurrezko aztarna aurkitu dira, besterik ez.

Direct download: NFXXII-30a.mp3
Category:science -- posted at: 3:19am EDT

XXII. denboraldiaren 30. saioa: Egur fosila Bizkaian, ordu-aldaketa eta Tiangong-1 estazioa eta Ilargirako misioak.

Direct download: NFXXII-30.mp3
Category:science -- posted at: 3:15am EDT

1