Elhuyar Zientzia

Oskar Gonzalezekin zorionak esan diogu Leioako kanpuseko Zientzia eta Teknologia fakultateari, EHUn. 50 urte betetzen ditu aurten, eta ospakizunen artean, Oskarren hitzaldi bat dago, "Artelanetan aurkitu diren gauzarik bitxienak" izenekoa.

Direct download: NFXXIII-33c.mp3
Category:science -- posted at: 6:00pm EDT

Txoni Matxainek kiralitatearen gaia ekarri digu, molekulen asimetria-forma bat, biziaren osagaietan eta medikamentuetan izugarri garrantzitsua den gai bat. Talidomidaren adibide tristetik abiatuta, zientzialariek ikasi dute nola jokatu gai honekin.

Direct download: NFXXIII-33b.mp3
Category:science -- posted at: 5:54pm EDT

Nairobiko Museo Nazionalean, fosil askoren artean, "lehoi" erraldoi baten barailezur fosil bat topatu dute gordeta. 35 urte lehenago jaso zuten, baina orain arte aztertu gabe zegoena. Kontua da ustezko lehoi erraldoi fosila hienen taldeko animalia bat izan zela, ez lehoiena.

Direct download: NFXXIII-33a.mp3
Category:science -- posted at: 5:50pm EDT

XXIII. denboraldiaren 33. saioa: lehoi erraldoi fosila, kiralitatea eta fakultate baten urteurrena.

Direct download: NFXXIII-33.mp3
Category:science -- posted at: 5:48pm EDT

Tim Birkhead ornitologoak idatzitako liburu batek kontatzen du istorioa. Erdi Arotik XVI. mendera arte, branta musuzuriaren kumeen sorrera ezezaguna zen, Artikoan ugaltzen zelako. Hortaz, mito batek zioen antzar hura egurretan sortzen zela, eta ideia hori egokia zen garizumako ostiraletan hegazti hori jateko.

Direct download: NFXXIII-32c.mp3
Category:science -- posted at: 5:35am EDT

Itsas Lamiaren txokoan, Ionan Marigomez ezagutuko dugu: EHUko biologoa, toxikologoa, histologoa eta itsasoko zientzian ere aditua. Eta, batez ere, Plentzian itsas estazio bat erikitzeko ametsa izan zuen, eta amets hori betetzea lortu zuen.
Direct download: NFXXIII-32b.mp3
Category:science -- posted at: 5:33am EDT

Katedral gotiko ezaguna erre da: Parisko Notre Dame. Garai bateko istorio bat dirudi, beste katedral batzuek suteak, erorketak eta egitura erortzeko arriskua izan dituztelako garai batean. Baina hau ez da garai batekoa. 
Direct download: NFXXIII-32a.mp3
Category:science -- posted at: 5:32am EDT

XXIII. denboraldiaren 32. saioa: Notre Dame, Ionan Marigomez eta antzarrak garizuman jateko.

Direct download: NFXXIII-32.mp3
Category:science -- posted at: 5:31am EDT

Mentxu Aiertzak lau testigantza jaso ditu Ingalaterran lan egin duten zientzialari batzuen artean. Brexitak eragiten dituen arazoak, beldurrak eta perspektibak ulertu nahi izan ditugu laborategietan sartuta dauden langileen ikuspuntuetatik.

Direct download: NFXXIII-31c.mp3
Category:science -- posted at: 12:14pm EDT

Gaur, itsas estazioen historia kontatu digu Ibon Cancio itsas biologoak. Nola eta zergatik sortu ziren eta nola aldatu diren historian zehar.  Ibonek Plentziako Itsas Estazioan egiten du lan (PIEn), eta zentro horren parekoak diren estazioen historia aztertzen ari da. 

Direct download: NFXXIII-31b.mp3
Category:science -- posted at: 12:13pm EDT

NASAk esperimentu bat egin du urtebetez berdinak diren bi anai bikirekin. Batak ia urtebete eman du ISS estazioan, eta bestea Lurrean geratu da. Eta horri esker, espazioko egonaldi luzeak eragindako aldaketa fisiologikoak eta genetikoak ikertu ahal izan du.

Direct download: NFXXIII-31a.mp3
Category:science -- posted at: 12:11pm EDT

XXIII. denboraldiko 31. saioa: bikien esperimentua, itsas estazioen historia eta brexita. 

Direct download: NFXXIII-31.mp3
Category:science -- posted at: 12:10pm EDT

Pirinioetan airez iritsitako mikroplastikoak atzeman dituzte

Direct download: Qk30-190424_Mikroplastikoak_airean.mp3
Category:science -- posted at: 4:08am EDT

Zulo beltz baten irudia erakutsi du, lehen aldiz, EHT teleskopioko lantaldeak; M87 galaxiaren zulo beltza, hain zuzen. Orain arte zeharka baino ez dira detektatu zulo beltzak. Lehenego aldia da zulo beltz bat zuzenean behatzen dela.

Direct download: Qk28-190410_Zulo_beltzaren_argazkia.mp3
Category:science -- posted at: 12:38pm EDT

ETBko Teknopolis programan galdera horri erantzunnahi izan diote: diesel edo gasolina? Kontua da erantzuna ez dela batere erraza. Erregai bakoitzak ditu bere arazoak, eta gaur egun gainera dieselaren teknologia eta gasolinarena elkarrengana hurbiltzen ari dira. IƱaki Leturia Teknopoliseko aurkezleak aurkeztu digu erreportajea eta autoen erregaien testuingurua.

Direct download: NFXXIII-30c.mp3
Category:science -- posted at: 12:25pm EDT

Interneteko web ospetsua oso zentralizatua da gaur egun: gehienok erabiltzen ditugun zerbitzuak esku gutxi batzuetan daude. Baina bada zentralizazioa arazotzat jotzen duenik, eta kontrako bideari ateak ireki dizkionik. Igor Leturia informatikariak artikulu bat idatzi du horri buruz Elhuyar aldizkarian.

Direct download: NFXXIII-30b.mp3
Category:science -- posted at: 12:22pm EDT

Lur planeta elur-bola baten itxura izan zuen garai batean, agian behin baino gehiagotan. Orain, paleoklimatologoek aurkitu dute oso azkar desizoztu zela, milioi bat urtean baino azkarrago. Eta arrazoiaren hipotesi nagusia da sumendien eragina izan zela.

Direct download: NFXXIII-30a.mp3
Category:science -- posted at: 12:17pm EDT

XXIII. denboraldiaren 30. saioa: elurrezko bola bat-batean urtu zen, Weba eta zentralizazioa eta diesel edo gasolina.

Direct download: NFXXIII-30.mp3
Category:science -- posted at: 11:03am EDT

ETBko Teknopolis saioan dislexiari buruzko erreportaje bat egin dute. Dislexikoekin izan dira, haien familiakoekin ere bai, eta hainbat aditu elkarrizketatu dituzte, besteak beste, Manuel Carreiras BCBL zentroko zuzendari zientifikoa. Gurean, Inma Alvarez erreportajearen egilea izan da.

Direct download: NFXXIII-29c.mp3
Category:science -- posted at: 1:38pm EDT

Euskalmetek zerbitzu berri bat eskaintzen du orain: abisuak eta alertak daudenean, norberak bere posta elektronikoan jasotzeko aukera. Onintze Salazar meteorologoak aurkeztu digu zerbitzua, eta abisu horiak, alerta laranjak eta alarma gorriak zer diren eta nola kudeatzen dituzten azaldu digu.

Direct download: NFXXIII-29b.mp3
Category:science -- posted at: 1:35pm EDT

Ikerketa batek aztertu du zer neurona berriak sortzen ditugun helduak garenean, eta ezaugarri hori lotu du Alzheimerrarekin, gaixotasun horretan galdu egiten baita pixkanaka ahalmen hori. Neurona berri gutxiago sortzea eragiten du.

Direct download: NFXXIII-29a.mp3
Category:science -- posted at: 1:31pm EDT

XXIII. denboraldiaren 29. saioa: neurona berriak, abisu meteorologikoak postan eta dislexia.

Direct download: NFXXIII-29.mp3
Category:science -- posted at: 12:59pm EDT

1