Kristina Pinto Fuste fisikariarekin izan gara, CENER zentrokoa. Tesia aurkeztu berri du eguzki-panel fotoboltaikoen eraginkortasuna hobetzeko. Pintok panelen beirazko estaldurarekin egin du lan, eskala nanoskopikoan, eta horri esker eguzkitik datorren energia gutxiago "galtzen" dugu. Horretaz eta eguzki-pznelen berezko mugaz hitz egin dugu. 

Desagertzeko arriskuan dauden espezieen ikonoa da katamotz iberiarra, baina azken hamarkada hauietan, eta jende askoren ahaleginari esker, haren populazioak gora egin du eta espeziea berreskuratzen ari da. Erabateko arriskutik alde eginda dago dagoeneko, bi mila ale baino gehiago daudelako. Hala ere, oraindik ere hobetu behar da katamotzaren egoera. 

V. denboraldiaren 18. saioa: katamotz iberikoa eta eguzki panelak hobetzen. 

Martxan da aurtengo Elhuyar Zientzia Azoka. Gazteentzako eskaintza da, ikasturte osoan zehar zientzia-proiektu bat garatzeko ikertzaileen gidaritza eta laguntzarekin. Elhuyarrek antolatzen du azoka hau, hemendik udaberriaren bukaera aldera arte. Antolatzaileetako bi izan dira gurekin,  Danel Solabarrieta eta Aitziber Lasa, eta aurtengo edizioaren berrikuntzez hitz egin digute. 

Munduko pigmenturik garestiena izan zen itsasoz haraindiko urdina, normalean ultramarinus izena dutena. Kilo bat ordaintzeko kilo bat urre eskatzen zuten garai batean, lapislazuli mineraletik abiatuta fabrikatzen zelako, eta lapislazuli Afganistango mehtzetatik ekarri behar izaten zen. Baina XIX. mendeko kimikak hori aldatu zuen. 

XXIX. denboraldiaren 17. saioa: itsasoz haraindiko urdinaren historia eta Elhuyar Zientzia Azoka. 

Irati Diez Virto biologoa, gure kolaboratzailea izan da gurekin nonbait, errepide baten ondoan. Eta biodibertsitateaz hitz egin digu. Hain zuzen ere, kontatu digu nola eragiten dion biodibertsitateari berari, errepideak eraikin izanak eta lurraldea haien bidez banatu izanak. 

Erromatarrak ez ziren Edinburgoko lurraldean instalatu. Agian, horregatik ez zuten hiri hartan estoldarik izan XIX. mendera arte. Baina bertako biztanleek hondakinak metatzeko toki bat behar zuten, eta horren ondorioz putzu zikin bat sortu zuten gazteluaren aurreko bailaratxoan.  Zikinkeria, metanoa, eta bertako haluzinazioak izan ziren bertan. 

V. denboraldiaren 17. saioa: errepideak eta biodibertsitatea. 

Solasaldi bat izan dugu Txoni Matxain kimikari kuantikoarekin. Ohiko kolaboratzailea da, eta EHUko Donostiako Kimika Fakultateko dekano izendatu berri dute. Harekin atomoaren nukleoaren kuantikaz hitz egin nahi genuen. Bain aelkarrizketak berezko bizitza hartu du, eta beste mila kontu ere aipatu dugu. Solasaldi lasaia eta interesgarria. 

Googlek Willow izeneko txip bat aurkeztu berri du. Txip kuantiko bat da, noski, konputazio kuantikoari lotuta. Oso ona omen da akatsak zuzentzen, zenbakiak kodetzeko sistemetan eragiten diren akatsak hain zuzen. Eta hori behar beharrezkoa da konputazio kuantikoa aurrera ateratzeko. Egitleek diotenaren arabera, zuzenketa eraginkorragoa da, gainera, ordenagailuaren tamaina handitu ahala.  

XXIX. denboraldiaren 16. saioa: Google Willow eta Txoni Matxain. 

EHUk argitaratzen duen ZIO bilduman liburu bat argitaratu berri da: Miren Basaras Ibarzabal mikrobiologoaren Osasun Bakarra, jomuga eskuraezina. Egilearekin luze hitz egin dugu mikrobiologiaz eta osasun bakarra kontzeptuaz. Gainera izenburuan jomuga eskuraezina terminoa erabiltzeko arrazoia ere kontatu digu. 

Garraio publikoaren alde egin nahi badugu, agintariek kalitatezko garraio publiko bat bermatu behar dute. Horretarako, antolaketa egokia izan behar da, eta, egun seinalatuetan, erraztasunak jarri jendetzak eskatzen duen zerbitzuari erantzuteko. Gaur egun frustrazio handia eragiten du antolaketak, zerbitzua egokia ez baita izaten askoten. Eta frustrazio horrek garraio publikoari uko egiteko joera sor dezake. 

V. denboraldiaren 16. saioa: garraio publikoaren frustrazioak eta Osasun Bakarra, jomuga eskuraezina liburua. 

Ingurumen-arazoak ez dira zientziarekin bakarrik konpontzen, baina askotan zientzia eta teknologia ezinbestekoak dira. Hiru esparrutako aditu bana etorri dira kontatzera nola laguntzen duten zientziak eta teknologiak ingurumena hobetzeko ahaleginean: AZTItik Irati Epelde etorri zaigu, Neikertik Olatz Unamunzaga eta Tecnaliatik Nora Fernandez. 

Duela 25 urte, ingurumen-arazoetan kezkagarriena estratosferako ozono-geruzaren gainbehera zen. Arazoa detektatu zuten, CFC molekulen erabilera debekatu zuten, eta, horren ondorioz, arazoa konpontzen hasi zen. Baina istorioa ez da hor bukatzen. CFCen ordezkoak falta ziren. Horretaz ez zen ia hitz egin. 

XXIX. denboraldiaren 15. saioa: nola laguntzen duen teknologiak ingurumenaren aldeko lanean. 

Adituek diote Formula 1eko garapenak ondorioak dituela gure egunerokoan erabiltzen ditugun autoetan. Ayrton Sena hil zenean, garapen hori bideratu zuten kotxeetako segurtasuna hobetzera. Javi Oskoz automobilgintzako irakasleak kontatu digu zertan. 

2024 ez da urte ona izan klimaren ikuspututik. Baina dena ez da txarra izan. Hainbat kontutan lorpenak ere izan dira. Eta merezi du haiei buruz ere hitz egitea. 

V. denboraldiaren 15. saioa: zer ikasi genuen Ayrton Senaren heriotza-istriputik? 

Elhuyar aldizkariko Ana Galarraga kozuzendaria izan da gurekin azken zenbakiaren edukiez hitz egiteko. Gai asko daude zenbaki honetan, Labar artea eskaneatzeko teknologiatik hasita aingiren gaur egungo egoeraraino. Luze hitz egin dugu eduki horri buruz. 

Adimen artifizialak gaur egun sistema eraginkorrak ditu grabaketa kaskar baten audioa garbitzeko. Beraz, grabaketa amateurrak egin nahi dutenek bi aukera dituzte soinu kalitate on bat eskuratzeko: mikrofono ona erostea gela apropos batean grabatzeko edo audio kaskarra ordenagailuan garbitzeko. Agian laister ez da zalantzarik izango zein den aukera merkeena eta praktikoena. 

XXIX. denboraldiaren 14. saioa: adimen artifiziala eta mikroak eta Elhuyar aldizkaria. 

Komunekoa paper berezia da. Urarekin kontaktuan desegin behar da, baina ez azkarregi. Eta beraz, ez da beste paper mota asko bezala fabrikatu behar. Gainera, ez da komeni paper birziklatuaz egitea, eta horrek ingurumenaren ikuspuntutik arazo asko ditu. Tolosako Paper Eskolako Mentxu Aiertzaren laguntzaz, komuneko paperaren egoera aztertu dugu, hainbat ikuspuntutatik. 

Uharte edo atoloi batetik bestera nabigatzea Marshall Uhartean ez da erraza, distantzia handiak direlako, eta ur-lasterrek eta olatuen dinamikak zaildu egiten duelako nabigazioa. Horregatik, bertako nabigatzaileek zailtasunen informazioa kodetzeko sistema bat asmatu zuten banbu-adartxoekin eta maskorrekin egindakoa. , Rebbelib deitzen dira, eta mapa txikien antza dute, baina ez dute informazio geografikoa gordetzen. 

V. denboraldiaren 14. saioa: komuneko papera eta Marshall Uharteetako nabigazio-mapak. 

Fisikari bat ezagutu dugu, Libe López Arandia. Ibilbide luzea egin du, batez ere, fisika eta biologia uztartzen dituen zientziaren adarretan. 

XXIX. denboraldiaren 13. saioa: Libe López Arandia eta EHUko argitalpenak. 

Aranzadiko Virginia Garciak eta Katxiporretako Jose Mari Agirretxek Zerua lapurtu dute ipuina aurkeztu dute Ekosferan. Argi-kutsadurari eta astronomiari buruzko ipuina da umeentzat. Bi gonbidatuez gain, Porrotx eta Birtxi pertsonaiak ere izan ditugu gurekin. 

Lurzoruaren nazioarteko egunean, galdera bat egin dugu: zer onura ditu nekazaritza ekologikoak lurzoruaren kalitatean? Marijo Imaz adituak erantzun dio galderari eta lurzoruaren zientziaz hitz egin digu.  

Danimarkan, 2030tik aurrera, metano emisioen gaineko zerga bat onartu dute. Nekazariek eta abeltzainek ordaindu beharko dute haien soildutako lurraen eta abereen emisioak. Puskarren zerga deitzen diote, eta hala ere, abereen emisio gehienak ahotatik irteten dira. Nolanahi ere, jende askori eragingo dio zerga horrek; ikusi beharko da eraginkorra den ala ez. 

V. denboraldiaren 13. saioa: puzkarren zerga Danimarkan, nekazaritza ekologikoa lurzoruan eta Zerua lapurtu dute. 

Bisitan izan gara Bergaran, Laboratorium museoan. Han, Black Box adimen artifizialeko modulua ikusi dugu. Eta gainera, museoko Rosa Errazkin eta Sonia Rodriguezekin hitz egin dugu. 

Elhuyarko Edurne Gaston Estanga etorri zaigu eta aurkeztu dizkigu marraztutako 12 emakume zientzialari. Haien marrazkiekin osatu du Elhuyarrek 2025ko egutegi bat. 12 emakume horiek aurkeztu dizkigu, bai eta marrazkilaria ere, beste emakume zientzialari bat, eta ilustratzailea, gainera. 

Indiako espazio-agenatziaren Aditya-L1 misioak aurkikuntza harrigarri bat egin du. Eguzkiko ekaitzen sorrera aztertzen ari da, eta bertatik isurtzen den materialak norabide-aldaketa bat izan dezakeela aurkitu dute. Erabateko norabide aldaketa. Oraingoz, ez dago azalpenik, baina kontu garrantzitsua da. 

XXIX. denboraldiaren 12. saioa: Aditya-L1 misioa, Elhuyarren 2025eko egutegia eta Balck Box Laboratoriumean. 

Hernani eta Arano inguruan parke eoliko handiak instalatzearen kontrako iritziak daude. Oraindik, parkeak non kokatu aztertzen ari dira. Parke horien kontrako ahotsak ekarri ditugu gaur Ekosferara: Mikel Alvarez proiektuari buruzko txostenak egin dituena, Mikel Saralegi Sustrai fundazioko langilea eta Erramun Galparsoro aranotarra.  

Berlingo harresia bota zutenean, asko hobetu zen Alemaniaren egoera energiari dagokionean. Hala ere, horrek ordain sozial oso handia izan zuen, ikatzaren industriari lotutako lanpostu gehienak galdu zirelako, eta jende askok herbesteratu behar izan zuelako. Orain trantsizio energetiko berriaren beldur dira. 

V. denboraldiaren 12. saioa: Alemaniako energia eta Hernani-Aranoko proiektu eolikoen kontrakoak. 

Mangolsen bidaia izeneko programa ezagutu dugu lau atalen bitartez Norteko Ferrokarrillean. Gaur azkena izan da. Umeen obesitatea tratatzeko terapia berritzailea da, Osakidetzako, bideojokoetan eta filosofia berri batean oinarrituta. Iratxe Salcedo fundatzaileetako batekin izan gara. Oraingoan, kontatu digu programak prozeduraren hiru faseak zaintzen dituela, alegia, aurrez egindako prestakuntza, terapia bera eta terapia eta gerokoa. Eta mezua uzten du: pazientea ez dago bakarrik.  

Picassoren koadro bat aztertu dute irudi espektralen teknikaren bitartez: Ama eta umea itsasoaren aurrean, 1902koa. Eta azterketak irudi bitxi batzuk azaleratu ditu koadroaren pigmentuetan murgilduta. Hizki batzuk ditu, buelta emanda, alegia, hizki batzuen ispilu-irudia. Oskar Gonzalez EHUko kimikariak eta kolorezaleak kontatu digu istorioa. 

Umorea mundiala da. Denok atsegiten dugu. Trabarik gabe onartzen dugu gustuko umorista baten lana, jakina. Arazoa sortzen da esaten duena okerra denean; batez ere, ez badugu kontuan hartzen umoreak sinplekeriak eta batzuetan ideia okerrak erabiltzen dituela barrearen mesedetan. 

XXIX. denboraldiaren 11. saioa: umoreraren alde iluna, Picasso eta Oskar, eta Mangolsen amaiaera. 

Aranzadiko etnografoak izan dira gurekin. Maite Errarte Zurutuza eta Suberri Matelo Mitxelena izan dira gurekin. Biak historialariak, biak etnografoak eta biak museografoak. Haien lana isila da, baina oso interesgarria. Aukera eman digute lan hori ezagutzeko. 

Energia berriztagarrien erabilera gora ari dira egiten, nabarmen. Baina aldi berean, erregai fosilen erabilera ere bai, eta ondorioz CO2ren isurketak handitzen ari dira. Egoera gaiztoa da, ustez berriztagarriek ordezkatu beharko lituzketelako erregai fosilak. 

V. denboraldiaren 11. saioa: energiaren une gaiztoa eta Aranzadiko etnografoak. 

1947ko abuztuan plater hegalari bat erori zen New Mexikon, Estatu Batuetan. 1947... kasualitatea. Urte horren bukaeran transistorearen asmakuntza aurkeztu zen, gure gizarte modernoaren oinarrietako bat. 

Irekin da ON zientzia bideo-lehiaketan parte hartzeko epea. Urtero bezala, gehienez 5 minutu dituzten bideoek har dezakete parte, beti ere zientziari buruzkoak badira. Elhuyarko Manex Urruzolak kontatu digu aurtengo edizioan sari berezia izango dela kuantikari buruzko bideo onenarentzat.  

Donostiako CICnanoGUNE ikerketa zentroan ikerketa lerro berri bat aurkeztu dute. Ginekologiaren eta antzutasunaren osasun arazoak ikertzeko lerroa da. Mariana Medina injeniari kolonbiarrak zuzenduko du. Galdera da zergatik aritu nahi duen fisikako zentro batek medikuntzako ikerketan. 

Ospetsua egin da ideia sinple bat, alegia, bananak isotopo erradioaktiboak dituela. Potasio-40, hain zuzen. Baina zu eta biok ere erradioaktiboak gara. Naturaren ezaugarri bat da. Are gehiago, hainbat metal ditugu, bananak berak bezala. 

XXIX. denboraldiaren 10. saioa: Mariana Medinaren ikerketa-lerro berria eta ON zientzia. 

Arturo Elosegi EHUko ekologoak artikulu bat idatzi du Campusa aldizkarian Valentziako tanta hotzari buruz. Hain zuzen ere, egin den kudeaketari buruzko gogoeta bat da. Eta guk harekin hitz egin nahi izan dugu, ibaietan ekologo baten iritzia ezagutzeko. 

Aurtengo klimaren goi bilera, COP29, Bakun ospatzen ari dira, Azerbaijanen. Eta arazo handi batekin hasi da. Elnur Soltanov COP29ko zuzendari exekutiboa eta Azerbaijanen Energia arloko ministrordea joko zikin batean harrapatu dute. Haren postua baliatuta, inbertsore bati eskaintzen ari zitzaion erregai fosiletan inbertsioak egitea, erregai fosil horiek ez erabiltzeko modua eztabaidatzen ari ziren bitartean. 

V. denboraldiaren 10. saioa: COP29ren haiera eta Valentziako tragedia. 

Hiru gonbidatu. Hiru ikertzaile, hiru esparrutatik datozenak. Oso ezberdinak.  Baina hirurek egiten dute lan urrutitik kontrolatutako makinekin. Teknikerreko Eneko Ugalde Iriondok Suediako ESS zentroan inguru erradiaktibo batean erabili beharreko makina bat garatzen ari da. AZTIko Asier Nieto Ibirriagak urpekoontzi robotiko bat erabiltzen du arrantza kanpainetan arrainen stockaz jabetzeko eta Tecnaliako Asier Fernandez Iribarrek ebakuntzetarako robotak garatzen ditu. Hirurekin izan gara haien lan harrigarriez hitz egiten. 

Gaur egun Iparrizar deitzen diogu iparra zehaztasunez markatzen digun izarra, Lurraren errotazio ardatzarekin lerrokatuta dagoelako. Baina Lurraren prezesioa dela eta, 12.000 urte barru, Vega izarra egongo da puntu horretan. 

XXIX. denboraldiaren 9. saioa: Vega izango da gure iparra eta urrutitik kontrolatutako makinak. 

Aurtengo CAF-Elhuyar sariketan NEIKER saria Mikel Ojinaga ikertzaileak irabazi du. Hemengo piperretan gaixotasunak eragiten dituzten birus nagusiak ikertzen ditu, batez ere Tobamovirus generoko birus batzuk. Harekin hitz egin dugu luze Ibarrako eta Gernikako piperrekin egin duen lanari buruz. 

Arroparen tindagaien industriak ur eta energiaasko erabiltzen ditu. Ingurumeneko arazo larria da; adituek diote uraren arazoaren % 20a datorrela industria horretatik. Eta horregatik ari dira garatzen herrialde askotan tindatzeko teknologia iraultzaile bat. 

V. denboraldiaren 9. saioa: tindagaiak eta birusak piperretan. 

Fotonikari buruzko artikulu batek irabazi du CAF-Elhuyar sariketaren tesiaren kategorian. Norberaren tesian oinarritutako artikuluen kategorian. Artikulu izenburua, Argi ibili kuantikarekin, eta egilea Antton Babaze CFMko fisikaria. Harekin hitz egin dugu argiaz, kuantikaz eta urrearen koloreaz. 

Azkenaldian, urreak nagusitasun handia hartu du teknologian. Urrezko nanopartikulak asko erabiltzen dira. Modan daude. Eta ez da harritzekoa, urreak dituen ezaugarriengatik. 

XIX. denboraldiaren 8. saioa: urrea, urrea eta kuantika eta Mangolsen hirugarren bidaia. 

Lagun bat izan dugu gaur Ekosferan. Inhar López. Berez, informatikaria da, baina haren pasioa faunari argazkiak ateratzea da. Eta horretarako bidaia luzeak egin eta abentura bereziak bizitzen ditu. Inharrek haren pasioaz hitz egin digu gaurkoan. 

Ikerketa zabal baten emaitza oso datu gogorra da. Naturan, zuhaitze-espezieen heren bat egon daitezkeela desagertzeko arriskuan. Adibidez, magnolia, guk parkeetan artifizialki erabiltzen dugun zuahitz eder hori. Eta hori, adibidez bat besterik ez da. 

V. denboraldiaren 8. saioa: arriskuan dauden zuehaitzak eta Inhar López García, faunaren argazkilaria. 

Aurtengo CAF-Elhuyar sarietako merezimendu saria eskuratu du EHUko Miren Basaras mikrobiologoak. Lan zientifizkoaz gain, dibulgazio-lan handia egin du euskaraz zientzia zabaltzeko. Teknopolis telebista programako ekipoak elkarrizketatu du, Iñaki Leturiaren bitartez, eta guk elkarrizketa hori ekarri dugu irratira. 

Ander Tobalina Novok  aurtengo CAF-Elhuyar sarietan irabazle izan da, artikuu orokorren kategorian. Kuantikari buruzko artikulu batekin irabazi du, Arau berriak, jostailu berriak, non kuantikaren bigarren iraultza aztertzen duen hiru adibederen bitartez. 

1932ko abuztuaren 2an positroi bati egin zioten argazkia. Antipartikula bati, alegia. Egia esan, positroi batek laino-ganbera batean utzitako arrasto baten argazkia da, baina harrigarria da. Antimateriaren argazkia. Wikipedian bertan dago ikusgai. 

XIX. denboraldiaren 7. saioa: positroiaren argazkia, Ander Tobalina eta kuantika eta Miren Basaraz merezimenduz. 

Energetikoki eraginkorrak diren eraikinak nahi baditugu, ditugun horiek zaharberritu behar dira. Horretarako Klimatizazio planak egiten dira, eta gainera adituek simulazioak egiten dituzte eraikinen egoera aurrez aztertzeko. Aditu horietako bat izan da gurekin, EHUko Markal Arbulu arkitektoa. 

Bosgarren mailako urakanek etxeak botatzeko adina indar izaten dute. Baina ez kasu guztietan. Kupula edo esfera-itxura duten etxeak aerodinamikoagoak dira, eta hobeto eusten diote haizearen eta uraren indarrari. 

V. denboraldiaren 7. saioa: urakanen kontra etxe esferikoak eta klimatizazio planak. 

Umeen obesitatea tratatzeko programa da "Mangolsen bidaia". Gaurkoan, Iratxe Salcedo fundatzaileak kontatu digu bi bideojokoetan oinarrituta dago, bi pertsonaiarekin. Bideojoko bat umeak erabiltzen du, eta bestea, gurasoek , eta biak elkarri konektatuta daudela. Azken helburua umearen bizimodua aldatzea da. Oso helburu handia eta garrantzitsua. 

Metal asko behar ditugu, kantitate txikitan, bizirik irauteko. EHUko Lide Arana Urbieta biokimikariak gidatu gaitu metal horien munduan barrena ulertzeko zergatik. 

Material arrunta eta zaharra da aluminio oxidoa. Sortzen denean, aluminio puska bat aireak oxidatzen duelako, geruza babesle bat sortzen du. Ba orain Austriako fisikari batzuek atomo-mailan aztertu dute nolakoa den geruza babesle horren gainazala. 

Nazio Batuen aurtengo klimaren gailurra datorren astean hasiko da, urriaren 21ean. Aurten, Bakun izango da, Azerbaijango hiriburuan. Hiria, eta herrialdea, oso lotuta dago eta egon da petrolioaren industriarekin. Izan ere, COP honen presidentzia Mukhtar Babayevek hartuko du, petrolioaren konpainia publikoan lan egindakoak eta Azerbaijango Ekologia-ministroa izandakoak. 

Nekazaritza duela 9.000 urte hasi zen guretzat. Baina animalien munduan, lehenagoko kontu bat da. Irati Diez Virto dibulgatzailearekin, eta inurri hosto-ebakitzaileen adibidetik tiraka 66 milioi urte atzera egingo dugu, dinosauroen desagerpena eta geroko garaietara. 

V. denboraldiaren 6. saioa: inurri nekazariak eta COP29. 

Mangolsen bidaia umeen obesitatea tratatzeko programa zabal eta berritzailea da. Iratxe Salcedo Pachecoren hitzen bitartez, programa hau ezagutzen ari gara. Gaurkoan, Mangols pertsonaiaren beraren sorrera eta oinarrizko filosofia ezagutu ditugu. 

Irailean argiteratu zuten Elhuyar aldizkariaren azken zenbakia. Gai nagusia, energia iluna. Ana Galarraga Aiestaran kozuzendariak zenbaki honen gainbegirada bat egiten lagundu digu.  

20 urte izan naiz esatari Norteko Ferrokarrillean. Une polita da atzera begiratzeko, baita aurrera ere. 

XIX. denboraldiaren 5. saioa: 20 urtez esatari, Elhuyar aldizkariaren iraileko zenbakia eta Mangolsen bidaia. 

NEIKER zentroko Aitor Cevidanes ikertzailea izan da gurekin PyrTick proiektuaz hitz egiteko. Pirineoetan akainen egoera zein den aztertzen duen proiektua da, eta NEIKERen kasuan Euskadiko zatia ikertzen ari dira. Aitorrekin akainen biologia eta gure pertzpetzioa uztartu ditugu. Zein dira hemengo akainak, zenbat daude eta zer ondorio ditu guretzat dauden populazioak? Erantzun guztiak ez dtugu, baina batzuk bai. 

V. denboraldiaren 5. saioa: PyrTick akainen proiektua eta Hawaii. 

Umeen obesitatea tratatzeko programa berritzaile bat ezagutuko dugu hurrengo programetan: Mangolsen bidaia. Ez da berria, fundatzaileek 2015 inguruan jarri zutelako martxan. Medikuntzaren ikuspegi global batean, familiaren inplikazioan eta bideojokoetan oinarritutako metodologia bat da. Iratxe Salcedo fundatzaileetako baten ahotsak gidatuko gaitu metodologia hau ezagutzeko bidaian. Mangolsen bidaian. 

Leintz Gatzaga eta Dorleta. Bi izen horiek izan dira nagusi gure saioan, gaur. Gatzaren museoko Aitor Larrañagak kontatu digu nola hazi zen herria iturri gazi baten inguruan, eta nola funtzionatu zuen, alde batetik, teknikoki, dorlak erabilita gatza ekoizteko, eta, bestetik, sozialki, dorlak bertako emakumeek kudeatu dutelako luzaroan. 

Ideia okerra da Schrödingerren katua aldi berean bizirik eta hilda dagoela. Ulertzekoa da ideia sinple eta erakargarri hori zabalduta egotea, baina ez dator bat kuantikaren izaerarekin. 

XIX. denboraldiaren 4. saioa: Schrödingerren katua, Leintz Gatzaga eta Mangolsen bidaia. 

BRTA aliantzako Jon Kepa Gerrikagoitia Japonian izan da bertako industrian bisitan. Industria bera nola funtzionatzen duen ikusteaz gain, haien planteamendu energetikoaz jabetu da, besteak beste, hidrogenoaren aldeko apustua zenbateraino dagoen garatuta. 

V. denboraldiaren 4. saioa: Japonian txango bat. 

Donostiako CICnanoGUNE fisikarien zentroak spinn off bat sortu du erditze seguruago baterako teknologia ikertzeko. Enpresa berriak Optec4Life du izena. Jaione Etxebarria Elezgarai teknologiaren garapenaren arduradunak kontatu digu nola uztartu nahi duten sentsoreen fisiak eta arazo medikuaren biokimika enpresa berrian.  

Orai zentro teknologikoko Oihane Cantero Dominguez ikertzailea izan da gurekin. Adimen artifizialarekin aztertu du Meta erraldoiaren LLAMA hizkuntz-eredua zenbateriano dakien euskal kulturari buruz. Hori ebaluatzeko metodoa garatu du, aplikatu du, eta ezagutza hori handitzeko bidea aplikatu du. 

Antimateria.. existitzen da ala ez? Galdera horren erantzuna bitxia da, eta, batez ere, filosofikoki interesgarria. 

XIX. denboraldiaren 3. saioa: Euskal kultura hizkuntza ereduetan eta Optec4Life enpresa berria. 

Antartikaren inguruan etengabe bueltaka mugitzen den itsaslaster erraldoi bat dago. Haizeak ere harekin batera doaz. Gainera, Drake pasabidean haren mugimendua estutzen da. Laster horren dinamika eta existitzearen ondorioak oso kontu interesgarriak dira. 

Judit Gartzia Llorens ENEEK-Ekolurra erakundeko presidentearekin izan gara. Batetik, ospakizun baterako, irailaren 23an Nekazaritza Ekologikoaren Europako eguna izan delako. Eta bestetik, solasaldi lasai bat izateko eta denboraldi honetan gurekin kolaboratuko dutela kontatzeko. 

V. denboraldiaren 3. saioa: Nekazaritza Ekologikoaren Europako eguna eta itsaslaster zirkunpolar antartikoa.