Urtero biltzen ditu ZarautzOn taldeak zientzialari gazteak eta nerabeak ekitaldi batean. Baina aurten formatu berritzaile bat probatuko dute horretarako. Ane Bustindui ZarautzOn-eko kideak aurkeztu digu Zarautzen Zientziaz Blai ekitaldiaren aurtengo edizioa.

Informatikarien erronketako bat da hizkuntza eta irudiak uztartzea adimen artifizialaren bitartez. EHUko Gorka Azkune gure adituak azaldu digu zertan den ikerketa hori gaur egun.

Geneen edizio egiteko Prime editing teknika sortu dute, CRISPR teknikaren bertsio zehatz bat. Galdera da: ez al zen zehatza aurreko teknika, ia mirari bat bezala saldu genuena? Erantzuna da ezezkoa: ez zen zehatza eta arazo larriak ekarri ditu. Pentsarazten duen kontua da.

XXIV. denboraldiaren 7. saioa: CRISPR zehatza, Adimen artifiziala hizkuntza eta irudiak uztartzen eta Zarautzen Zientziaz Blai.

Zientzia Astea prestatzen joateko, Bilboko Bizkaia Aretoan erakusketa bat zabaldu dute EHUko langileek. Ilusio optikoen erakusketa bat da. Miren Bego Urrutiak eta Hector Hernandok aurkeztu dizkigute biak, ilusioaren erakusketa eta zientziaren astea bera.

Mentxu Aiertza gure kolaboratzaileak eta Lorena Arrastua Don Boscoko kimikako irakasleak xanpuaren mundura eraman gaituzte. Xanpu eta gelaren arteko aldea zein den azaldu digute, eta gero xanpua bera kimikoki aurkeztu digute, molekulen mundu zabal bat. Gainera, historia ere ekarri digute, hitzaren jatorri indiarretik abiatuta.

Erresuma Batuko agintariek diru asko inbertitu behar dute fusio nuklearraren STEP proiektuan. Ez da fisio nuklearra bezalakoa, energia garbia ekoiztuko duen egitasmo handia da, baina oraindik ez dugu ahalmenik martxan jartzeko. STEPekoen ustez, 2040 urtean erabilgarri izango da. Nazioarteko ITER proiektukoek, ordea, ez dute datarik eman ekoizpena noiz hasiko den.

XIV. denboraldiaren 6. saioa: Fusio nuklearraren egoera, xanpua eta zientziaren astea.

Aurtengo Nobel sarien irabazleak iragarri dituzte jadanik. Oxigenoaren kudeaketa zelularra izan da gaia medikuntzako sarian, unibertsoko hondoko erradiazioa eta exoplanetak fisikakoan eta litio-ioizko bateriak kimikakoan.

EKAIA aldizkariak zenbaki berezi bat argitaratzen du urtero. 2020an itsasoarekin zerikusia duten artikuluak izango dira, eta hain zuzen ere, Plentziako Itsas Estazioko langileak ari dira zenbakia kudeatzen. Oihane Diaz de Cerio, Eider Bilbao eta Asier Vallejo EKAIAko zuzendaria izan dira gurekin zenbakia aurkezten.

XXIV. denboraldiaren 5. saioa: PIE, EKAIA eta Nobel sariak.

EHUko Oskar Gonzalez kimikariak istorio politak ekarri dizkigu berunarekin eta artearekin lotuta. Perdigoien fabrikaziotik, katedraletara, eta, noski, historiako pigmentu zuri erabiliena. Mila kontu toxikoa den elementu batetik abiatuta.

Itsasoak eguraldian eragiten du. Asko, gainera. Kostako herriek eta barrualdekoak eguraldi ezberdina dute, ur-masa handi horren presentzia eta faltarengatik, hurrenez hurren. Euskalmeteko Onintze Salazar meteorologoak kontatu digu noalkoa den eragin hori eta noraino iristen den.

Danimarkako ikertzaile batzuek droneak erabiltzen dituzte baleen pisua kalkulatu ahal izateko. Eta horrek gogoeta piztu digu: askotan jasotzen ditugun datuak hurbilketak besterik ez dira, ezin baitira zenbaki zehatzak neurtu. Hau da kasu bat.

XXIV. denboraldiaren 4. saioa: bale bat pisatu, itsasoa eta meteorologia eta beruna.