Elhuyar Zientzia

XVIII. denboraldiaren 16. saioa: Amaia Zurutuza, Teknopolis eta Tanatosia

Direct download: NFXVII-16.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

Zientziako gai bat aukeratu beharrean, pertsona bat aukeratu dugu hari buruz hitz egiteko: Amaia Zurutuza. Kimikaria da, baina kimikaria dela esatea istorioaren zati txiki bat besterik ez da. Amaia gaur egun Grapheneako zuzendari zientifikoa da, eta ibilbide profesionalean beste lanpostu asko izan ditu. Donostiatik Eskoziarako bidea egin du, baita kimikatik fisikara ere. Gaur egun, grafeno molekula miresgarria ari da ikertzen, eta, beraz, puntako ikerketaren berri ekarri digula.

Direct download: NFXVII-16a.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

Animalia batzuek hildakoarena egiten dute euren burua babesteko, edo beste animalia batzuk ehizatzeko edo beste arrazoirengatik. Horri tanatosia deitzen zaio. Iñaki Leturiak horixe kontatu digu, eta gero kasu ikusgarri batzuk ekarri dizkigu.

Direct download: NFXVII-16b.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

XVII. denboraldiaren 15. saioa: Lemniskata, teknopolis eta qwerty hitza.

Direct download: NFXVII-15.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

Goierriko zientziaren zale batzuek Lemniskata izeneko elkartea sortu zuten zientziarekin zerikusia duten ekitaldiak antolatzeko. Hitzaldiak, erakusketak irteerak eta abar antolatzen dituzte. Beasainen dute egoitza nagusia eta han antolatzen dituzte ekitaldi gehienak. Bi kide, Goyo Lekuona eta Jose Luis Etxezarreta, Norteko Ferrokarrillera etorri dira elkarteari buruz hitz egitera eta 2013ko programazioa aurkeztera.

Direct download: NFXVII-15a.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

Qwerty teklatu baten izena da, hau da, teklak modu jakin batean banatuta dituen teklatu bat da. Baina zergatik banaketa hori? Beste aukera batzuk badaude, aukera hobeak gainera azkar idazteko. Hala ere, qwertyk izan du arrakasta handiena orain arte. Iñaki Leturiak kontatu digu haren historia.

Direct download: NFXVII-15b.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

XVII. denboraldiaren 14. saioa: legatza, Mondragon Unibertsitatearen gradu berriak eta Forer efetua.

Direct download: NFXVII-14.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

Legatzarentzat garai txarrak izan dira. 1980ko hamarkadaren bigarren erdialdean stockaren biomasa asko jaitsi zen. 1990eko hamarkadan berriz, stocka oso maila txikian egonda, etengabe ustiatu zen. Eta, hala ere, gerora haren populazioak gora egin du. AZTI-Tecnalia zentroko Nerea Goikoetxea biologoak ikertu du zergatik izan den hori. Harekin hitz egin dugu gaur eta lan hori ezagutu dugu.

Direct download: NFXVII-14a.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

2013-2014 ikasturtetik aurrera, Mondragon Unibertsitateak hiru gradu berri eskainiko ditu ingeniaritzaren arloan: energia-ingeniaritza, ingeniaritza biomedikoa eta prozesu industrialetako ekoteknologiako ingeniaritza. Hiru horiek zabaltzen du unibertsitateak zuen eskaintza sei ingeniaritzatatik bederatzira. JOSU GALARZA da ikasketa horien koordinatzailea Mondragon Unibertsitatean, eta harekin hitz egiteko aukera izan dugu.

Direct download: NFXVII-14b.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

Eremu ilun batean sartu gara IÑAKI LETURIArekin. Forer efektuari buruz hitz egin digu,  alegia, medium-ak eta horrelako jendeak baliatzen duen efektu bat besteak engainatzeko. Izenaren jatorriak ez du sekreturik, Bertrand Forer psikologo estatubatuarraren izenetik datorrelako. Baina efektuak berak bai, baditu sekretu bat edo beste. 

Direct download: NFXVII-14c.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

XVII. denboraldiaren 13. saioa: Grekera klasikoa eta RSA zifratze sistema.

Direct download: NFXVII-13.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

Grezia klasikoak eragin handiz izan zuen zientzian. Hizkuntza bera, grekerak, oraindik erabiltzen dugu termino berriak sortzeko zientziaren barruan. Antzinako zibilizazioen artean, grekoena berezia izan da zientziarentzat. Baina zergatik? EHUko ELENA TORREGARAI historialariak azaldu digu nolakoa zen grekoen garaia eta nolakoa imajinatzen dugun guk gaur egun, bi kontu horiek baitute garrantzia. Antzinako grekoen zibilizazioak eragin handia izan zuen, eta, aldi berean, mendebaldeko munduak goraipatu du Grezia klasikoa.

Direct download: NFXVII-13a.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

Gaur egun, mezuak kodetzeko erabiltzen den zifratze-sistema ahaltsuenetako bat RSA zifra da. Interneten erosketak egiteko, adibidez, eroslearen datuak RSA sistemaren bitartez babesten dira. Sinadura elektronikoak ere erabiltzen du sistema hori, eta beste adibide asko daude. NAHIKAR BLANCO matematikariak azaldu digu zer den zifratze-sistema hori eta zergatik den segurua.

Direct download: NFXVII-13b.mp3
Category:science -- posted at: 12:00am EDT

1