Mon, 27 March 2023
Drosophila melanogaster frutaren euliak materia oso alkalinoa bereiz dezake janarian. Hori jakitea ezusteko aurkikuntza bat izan da. Ezustekoa janaria oso alkalinoa antzemateko hartzaile berezirik ez zelako ezagutzen, eta ezustekoa Drosophila hori oso espezie ikertua delako. |
Mon, 27 March 2023
XXVII. denboraldiaren 28. saioa: Zapore alkalinoa eulietan, matematika kriptografian eta botanikako emakume-ilustratzaileak. |
Wed, 22 March 2023
EHUko Gluten 3S taldeko ikertzaileak izan dira gurekin, Jonatan Miranda Gomez eta Olaia Martinez Gonzalez. Erreferenteak dira glutenik gabeko produktuen ikerketan, eta, hain zuzen ere, bi lan argitaratu dituzte hamarkada bateko aldearekin, analisi nutrizionala aztertzeko. Hamar urte hauetan, glutenik gabeko produktuak hobetu dira, baina oraindik ez dira glutena dutenen baliokideak. |
Wed, 22 March 2023
III. denboraldiaren 28. saioa: Glutenik gabeko produktuen analisi nutrizionala eta eguzki energia basamortuan sortu planeta osorako. |
Mon, 20 March 2023
Matematikarien eguna duela gutxi izan denez, tartetxo bat egin diogu zero zenbakiaren historiari. 1.500 urtez "debekatuta" egon zen. Historia hori Up and Atom kanalean entzun dugu, eta, bide batez, kanal horri buruz hitz egiteko aprobetxatu dugu. |
Mon, 20 March 2023
Fisika kuantikoak mundu mikroskopikoa gobernatzen badu, zergatik ez dugu begi bistan ikusten? Esaldi horrekin egin digu Txoni Matxain kimikari teorikoak proposamen bat solasaldi bat izateko irratian. Ideia sinple horretatik tiraka, efektu kuantikoen mugak esploratu ditugu harekin, eta Boltzmann-en tragedia aipatzeraino iritsi gara. |
Mon, 20 March 2023
Raman hitza askotan entzuten da zientziaren munduan; eta gutxi, zientziaren mundutik kanpo. Baina zientzialari indiar horren lana oso errotuta dago gaurko zientzian. Raman efektua esploratzen duen Raman espektroskopia oso teknika oparoa eta fina da. Zientzia isila da, baina sekulako ondare ez-materiala utzi diguna. |
Mon, 20 March 2023
XXVII. denboraldiaren 27. saioa: Raman, kuantikaren mugetan eta zeroaren historia. |
Fri, 17 March 2023
Erlauntza bateko osasuna bertan dauden mikrobioetan irakur daiteke. Lan horretan ari dira EHUko Applied Genomics and Bioinformatics taldeko ikertzaileak. Gaur haietako bat izan da gurekin, June Gorrotxategi Ortega, eta Kroaziako uharte batean egiten ari diren ikerketa aurkeztu digu. Gizakiak eraldatutako inguruen eragina ari dira neurtzen erlauntzetan. |
Fri, 17 March 2023
III. denboraldiaren 27. saioa: erlauntzak eta gizakiak eraldatutako inguruak eta nola kuantifikatzen den biodibertsitatea. |
Fri, 10 March 2023
|
Fri, 10 March 2023
1973ko apirilaren 3an egin zuten lehen deia telefono muikor baten bitartez. Prototipo bat zen, ez zen telefono komertzial bat. Baina interesgarria da zeinek deitu zion zeini eta zergatik. |
Fri, 10 March 2023
Hamaika Telesbistak eta Orai adimen artifizialeko languneak aurkeztu berri dute Hamaika telebistaren web gunean azpidatzi automatikoak sortzeko sistema bat. Sistema horri buruz hitz egin dugu Hamaika telebistako Maddi Mochales Zumelagarekin eta Orai taldeko Igor Leturia Azkaraterekin. |
Fri, 10 March 2023
Luzetiozko material bat superoalea da giro tenperaturan. Hori bai, presio handitan bakarrik funtzionatzen du oraindik. Baina aspaldiko amets bat gauzatzetik gertu gaude. |
Fri, 10 March 2023
XXVII. denboraldiaren 26. saioa: supereroankortasuna giro tenperaturan, Hamaika Telebistako azpidatziak eta lehen deia telefono mugikor batetik. |
Wed, 8 March 2023
NEIKERek eta Elhuyarrek elkarrekin antolatuta, jardunaldi bat izan zen nekazaritzaren eta abeltzaintzaren erronkak aztertzeko. Bertan, aditu asko izan ziren. Haietako bi, Izaro Zubiria eta Asier Albite, izan dira gurekin. BIak albaitariak dira, eta biek egiten dute lan zuzenean sektoreko llangileekin. Ederki ezagutzen dute gaur egungo errealitatea Euskal Herrian. |
Wed, 8 March 2023
III. denboraldiaren 26. saioa: nekazal munduaren erronkak. |
Mon, 6 March 2023
Marten izan gara. Hain zuzen ere, aste honetan aurkeztu dute EHUko ikertzaileak Marten egiten ari diren lana Marte 2020 misioan, Perserverance ibilgailuaren ekipamendu zientifikoaren bitartez. Marteko meteorologia sofistikatua. |
Mon, 6 March 2023
Elhuyar aldizkariaren martxoko zenbakia dagoeneko kalean da. Gaur, gure asmoa zen zenbaki berriari gainbegirada bat egitea eta gai nagusiei buruz ere hitz egitea, psikofarmakoak gazteetan batez ere. Hala ere, zenbaki honek ohiko eskaintzaz gain, zerbait berria dakar: zuzendari berriak ditu aldizkariak. Haietako bat izango da gurekin, Ana Galarraga Aiestaran. |
Mon, 6 March 2023
Oinarrizko ingeniaritzaren ikerketa ohikoa da. Izenburu handietan ez da islatzen, baina jendea asko ari da horrelako lana egiten. Adibidez, espazio libreko komunikazioan interferentziak saihesteko ikerketa laborategietan dago. |
Mon, 6 March 2023
XXVII. denboraldiaren 25. saioa: espazio libreko komunikazioa, Elhuyar martxoko zenbakia eta Marte eta EHU. |
Fri, 3 March 2023
Javi Oskoz Don Bosko ikastetxeko automobilgaintzako irakaslea izan da gurekin. Eskatu nahi izan diogu auto elektrikoaz hitz egiteko: gaur egungo egoera zein den, orain, 2023ko hasiera honetan, eta nolako eragina izan dezakeen auto elektrikoaren garitzeak tailerretan. |
Fri, 3 March 2023
III. denboraldiaren 25. saioa: auto elektrikoa eta Ipar Amerika eta Afrikaren arteko distantziaz. |
Mon, 27 February 2023
Mentxu Aiertza eta Agatha Christie berriz ere gurean. Pozoiei buruzko atala egin dugu. Oraingoan, artsenikoa aztertu dugu, Murder is easy eleberritik abiatuta, nahiz eta Agatha Christieren beste zazpi liburutan agertzen den artsenikoa. Pozoi ezagunenetako bat izan dugu hizpide oraingoan. |
Mon, 27 February 2023
Europan Homo sapiens-aren aztarna zaharrenak Frantziako mediterraneoan daude, la Grotte de Mandrin kobazuloan. Orain aztertu dituzte han agertutako ehunka harrizko punta , eta arkeologoen ustez gezi-puntak dira. Beraz, ondorioztatu dute lehen sapiensa Europan arku eta geziekin egiten zuela ehiza. |
Mon, 27 February 2023
XXVII. denboraldiaren 24. saioa: Grotte de Mandrineko geziak eta artsenikoa. |
Fri, 24 February 2023
SmartLiving EPC izeneko proiektua martxan da Europan, eraikinen eraginkortasun energetikoa ebaluatzeko metodologia baten bila. Europan hainbat tokitan ari dira aldi berean. Euskal Herrian, Goienerrek proiektu pilotu bat jarri du martxan Leitzan; Eider Iribar arkitektoak horretaz hitz egin digu gaur. |
Fri, 24 February 2023
III. denboraldiaren 24. saioa: kastoreak Britainia Handian eta eraikinen eraginkortasun energetikoa. |
Mon, 20 February 2023
Gorria beroarentzat eta urdina hotzarentzat: gure ohiko ikurrak dira Hala erabiltzen ditugu. Baina izarren koloreei dagoekienez, alderantzizkoa da. Eta ez hori bakarrik. Izar baten bolumena aldatzen denean, kolorea ere aldatzen du. |
Mon, 20 February 2023
Problema baten soluzioa eskuratzea zaila denean, edo soluziorik gabeko problema bat denean, matematikariek hurbilketak erabiltzen dituzte. Trikimailu teknikoak. EHUko Eli Alberdi matematikariak horri buruz hitz egin digu, eta kontatu digu haren ikasleekin egindako proiektu bitxi bat, soluzio baten bilaketa aukerak izugarri mugatzeko. |
Mon, 20 February 2023
Astronomoek aurkitu dute Andromeda galaxia bi galaxia txikiagoren arteko talkaren ondorioa dela. Duela 2.000 milioi urte fusionatu ziren. Eta hori aurkitu dute bi metodo ezberdinen bitartez: izarren mugimendua eta izarren argia aztertuta. |
Mon, 20 February 2023
XXVII. denboraldiaren 23. saioa: galaxien talkak, bilaketa matematikoa eta izarren koloreen kontuak. |
Fri, 17 February 2023
III. denboraldiaren 23. saioa: PIErako bisita gidatua. |
Sun, 12 February 2023
Gomendio txiki bat: emakume idazleak, zientzia-fikzioa idazten dutenak batez ere. Connie Willis, Elizabeth Moon eta Ursula K. Leguin hiru izen handi dira. Gainera, Catherine Poulain eta Agatha Christie bera aipatzeak merezi zuen. |
Sun, 12 February 2023
Mahai-inguru bat antolatu dugu emakume eta neska zientzialarien nazioarteko eguna ospatzeko. Kristina Zuza fisikaria, Nadia Conlledo biologoa eta Eli Alberdi matematikaria izan dira gurekin irratian, eta Verónica González fisikariaren hitzak ere izan ditugu. Laurak, emakume zientzialariak. |
Sun, 12 February 2023
Turkiako hegoaldean eta Siriako iparraldean lurrikara bortitzak izan dira. Aurrez iragartzeko ezinezkoak; gerora, azalpenak emateko, bai, egin daitezke, eta egin behar dira. Baina bide luzea du zientziak horrelakoen efektua saihesteko. |
Sun, 12 February 2023
XXVII. denboraldiaren 22. saioa: Turkiako lurrikara, emakumea eta zientzia eta zientzia fikziozko emakume idazleak. |
Fri, 10 February 2023
Tkniker institutuko Mari Jose Barriola Baraibarrek koordinatzen duen Gastronomia Zirkular Solidarioari buruzko proiektu batek Innobasqueren proiektu berritzaile onenaren saria irabazi du. Harekin izan gara gaur. |
Fri, 10 February 2023
III. denboraldiaren 22. saioa: Gastronomia Zirkular Solidarioa eta munduko airerik garbiena. |
Mon, 6 February 2023
Antonio Meucci, telefonoarn historiako aintzindarietako bat konturatu zen kable batek transmititu zitzakeela soinuak. Eta efektu hori baliatuta, telefono bat instalatu zuen etxean, lanean ari zen bitartean emaztearekin hitz egin ahal izateko. Baina efektua bera, deskarga elektrikoak emateko sistema bat erabiltzen ari zela identifikatu zuen lehen aldiz. |
Mon, 6 February 2023
CICbiomaGUNE ikerketa zentroan, 3D inprimagailu bat erabili dute arteriak in vitro sortzeko. Arteria funtzionalak dira, eta ikerketarako erabiliko dituzte. Dorleta Jimenez de Aberasturi ikertzaile nagusia eta Uxue Aizarna doktoretzako ikertzailea izan dira gurekin, eta kontatu digute zertan den lan hau, eta zer aukera ematen duen teknikak beste ikerketa asko egiteko. |
Mon, 6 February 2023
Duela 5.000 urteko tailer bat aurkitu zuten 2016an, Kairon, aintzinako Egiptoko nekropoli baten ondoan. Bertan, ontzi asko, momifikatze-prozesua prestatzeko erabiltzen ziren substantziekin. Garaiko kimikaren lagin adierazgarria. Besteak beste, urrutitik ekarritako produktuak ere bazeuden. |
Mon, 6 February 2023
XXVII. denboraldiaren 21. saioa: momiak prestatzeko tailerra, 3d-n inprimatutako arteriak eta soinuak kable elektriko batean. |
Wed, 1 February 2023
|
Wed, 1 February 2023
Ion Garin Aranzadiko Herpetologia Saileko zuzendaria etorri zaigu eguberrietako beroaldiari buruz hitz egiteko. Beroaldiak igelei, apoei, arrabioei, uhandreei, muskerrei, sugeei, sugandilei eta beste animalia askori eragin die. Aranzadiko adituak eta haien kolaboratzaileen sarea adi egon da eragin horiek baloratzeko. |
Wed, 1 February 2023
III. denboraldiaren 21. saioa: Anfibioak neguko beroaldian eta berotegi-efektuaren errudun handiena. |
Tue, 31 January 2023
Lide Arana EHUko biokimikaria da. Ikertzailea eta dibulgatzailea. Harekin hitz egin dugu Alphafold sistemari buruz, proteinen 3d egitura iragartzen duen adimen artifizialari buruz. Gainera, haren ibilbidea ezagutu dugu. Gaur egun, antibiotikoekiko erresistentzia esparruan ari da ikertzen. |
Tue, 31 January 2023
Albistea asko zabaldu da: planetaren nukleoaren errotazioa mantsotu egin da, geratu agian. Nolanahi ere, jakin behar da nola neurtu duten hori, zer ondorio dituen eta zenbateraino ziur gauden horretaz. Aditu guztiak ez daude ados gauza horietan. |
Tue, 31 January 2023
XXVII. denboraldiaren 20. saioa: Nukleoaren biraketa abiadura eta Lide Arana. |
Fri, 27 January 2023
III. denboraldiaren 20. saioa: Ana Zabalaza eta belar txarrak, eta atmosfera ez da berotegi bat. |
Mon, 23 January 2023
Urte gutxian, asko aldatu da telefonoaren teknologia. Dei bat martxan jartzeko behar diren urratsak, adibidez, murriztu eta aldatu dira telefono finko klasikotik mugikorrerako jauzian. |
Mon, 23 January 2023
Gaur egun, industriak adimenduna izan behar du, ezinbestean. Hori da adituen iritzia. Batetik, digitalizatuta egon behar du, eta bestetik, adimen artifizialeko sistemak integratuta izan behar ditu. BRTAko Jon Kepa Gerrikagoitia eta Teknikerreko Eneko Ugalde izan dira gurekin horretaz hitz egiteko. Euskal industriaren errealitateaz hitz egin digute, eta azaldu digute nola eragiten dion adimentsu izate horrek enpresa handiei ez ezik, enpresa ertain eta txikiei ere. |
Mon, 23 January 2023
Bi ikertzailek, bakoitzak bere bidetik, egileen erkatu ilegal bat azaleratu dute. Diruaren truke zientifikoen egileen zerrendan izena sartzea eskaintzen duten iragarkiak izaten dira Facebooken, Telegram-en eta beste hainbat tokitan. Kontu larria da iruzurra, eta, horren ondorioz, hainbat aldizkari espezializatuk atzera bota dituzte artikulu zientzifiko sorta bat. Baina ez dirudi merkatu ilegal hori eteterik dagoenik. |
Mon, 23 January 2023
XXVII. denboraldiaren 19. saioa: egiletzaren merkatu ilegala, industria adimenduna eta telefono-dei bat aktibatzearen teknologia. |
Thu, 19 January 2023
Kristina Zuza EHUko fisikaria zientziaren irakaskuntzaren arloan egiten du lan. STEAM-Active proiektuaren parte dira, ingeniaritzarekin zerikusia duen hezkuntza proiektua. Batetik, irakasteko metodologiaz arduratzen den proiektua da, eta bestetik, beste hainbat ikuspuntutatik, generoaren ikuspuntutik adibidez. Zuza gurekin izan da proiektuaz hitz egiten. |
Thu, 19 January 2023
III. denboraldiaren 19. saioa: STEAM Active proiektua eta Suedia eta metalak. |
Mon, 16 January 2023
Urtarrillaren 16a Kroketaren Nazioarteko Eguna da. Hori ospatzeko, kroketaren zientziari eta historiari begiratu diegu. Oso janari sofistikatua da (biguna barrutik, kurruskaria kanpotik) eta, aldi berean, oso etxekoa, oso kaletarra eta janariaren soberakinak aprobetxatzeko asmatua. Kimika interesgarria du, bai eta historia konplexua ere. |
Mon, 16 January 2023
Oskar Gonzalez EHUkimikariak koloredun beirari buruz hitz egin digu. Garrantzi handiko materiala da, eta kimika asko gordetzen du fabrikazioan. Bereziki zaila izan zen beira gorria lortzea. Eta, gezurra badirudi ere, zailena izan da koloregabekoa sortzea. |
Mon, 16 January 2023
XXVII. denboraldiaren 18. saioa: beira koloreduna eta kroketaren zientzia. |
Fri, 13 January 2023
III. denboraldiaren 18. saioa: jasangarritasuna zazpi mendeetan Gizpuzkoako basoetan eta Klimametraje lehiaketa. |
Mon, 9 January 2023
XXVII. denboraldiaren 16. saioa: Artisten kexua eta txatbotak. |
Tue, 27 December 2022
Pozoiak bueltan daude Norteko Ferrokarrillean. Agatha Christie eta Mentxu Aiertza etorri zaizkigu irratira. Eta akonitina pixka bat ekarri digute. Hura eleberri batean, "Bostak hamar gutxiko trena". Eta hau, irratirako saio baten proposamenarekin. Biak konbinatuta, istorio pila bat izango ditugu gaurkoan. |
Tue, 27 December 2022
XXVII. denboraldiaren 15. saioa: Akonitina eta zergatik ez diren zuhaitzak izozten neguan |
Fri, 23 December 2022
Askotan hitz egiten da lehen sektoreak kliman duen inpaktuaz. Abeltzaintza adibide nabarmena da. Baina, ez abereekin ezta baratzarekin ere, gaur egungo jarduera ez da lehen bezalakoa. Ahalegina egiten da ahalik eta gehien murrizteko jarduera bakoitzaren inpaktua. Nerea Mandaluniz Astigarraga NEIKEReko ikertzaileak artzaintza berreratzaileaz hitz egin digu: ardiak zaintzeko modu berri bat, eta larratze-eredu berri bat, emisioak murrizteko, eta zelaien oparotasuna handitzeko. Podcastaren atal honetan izan ditugun musikak Fiftysounds-ekoak dira, Creative Commons lizentziapekoak: Amazing Future, Genuine eta Returning Home.
Direct download: SustraiPodcast07-AbeltzaintzaBerreratzailea.mp3
Category:science -- posted at: 4:27am EST |
Fri, 23 December 2022
Geroz eta gehiago zaintzen dugu zer jaten dugun, eta geroz eta gehiagotan aztertzen dugu jaten dugun hori nahikoa ote den osasuntsu egoteko. Eta testuinguru horretan eta pertsonatik pertsonara aldeak daudenez, planifika daiteke norberarentzat pertsonalizatuta dagoen dieta egoki bat. Hain zuzen ere, AZTIn ikerketa bat ari dira egiten bide horretan; pertsona baten zelulen lipidoak aztertuta, informazio garrantzitsua eskura daiteke dieta pertsonalizatu horretan laguntzeko. Javier Arezaga Mariezkurrena AZTIko ikertzaileak kontatu digu nolakoa den ikerketa hori, eta elikagai funtzionalei buruz ere hitz egin digu. Podcastaren atal honetan izan ditugun musikak Fiftysounds-ekoak dira, Creative Commons lizentziapekoak: Amazing Future, Genuine eta Returning Home.
Direct download: SustraiPodcast06-DoitasunezkoNutrizioa.mp3
Category:science -- posted at: 4:25am EST |
Fri, 23 December 2022
Hankak asfaltotik atera, espaloitik jaitsi eta lurra bera zapaldu. Zapaltzen ari zaren hori lurzorua da, hazten den guztiaren oinarria. Eta horregatik babestu behar da. NIEKEReko Nahia Gartzia Bengoetxea ikertzaileak kontatu digu zer esan nahi duen hori, eta lurzorua ondo egotea zergatik den ezinbestekoa da gainekoa ere ondo egoteko. Gainera, lurzoru guztiak ez dira berdinak, eta behar ezberdinak izateak esan nahi du lurzoruaren kudeaketa oso kontu konplexua dela, tokian tokikoa. Podcastaren atal honetan izan ditugun musikak Fiftysounds-ekoak dira, Creative Commons lizentziapekoak: Amazing Future, Genuine eta Returning Home. |
Fri, 23 December 2022
III. denboraldiaren 15. saioa: Kardala eta akuakulturaren jasangarritasun-arazoa. |
Fri, 23 December 2022
Meteorologo ezaguna ETBn. Onintze Salazarrek ibilbide profesional luzea dauka. Lehendabizi fisikan eta meteorologian, eta gero komunikabideetan eguraldia iragartzen, eta bestelako eginkizun meteorologikoak betetzen. Gaur gurekin izan da haren ibilbide horri buruz hitz egiten. |
Fri, 23 December 2022
Lehen aldiz lortu dute hidrogenozko nukleoak fusionatzea eman behar zaion energia baino energia gehiago sortuta. Urruti dago fusioa ohiko energi-iturri moduan erabiltzeko, baina aurrerapauso handia da, zalantzarik gabe. Nola egin dute? Hainbat metodo daude aukeran fusioa eragiteko. |
Fri, 23 December 2022
XXVII. denboraldiaren 14. saioa: nukleoak fusionatu eta Onintze Salazar Perez. |
Thu, 15 December 2022
Dagoeneko ireki da Zientzia Azokaren aurtengo edizioan izena emateko epea. Elhuyarko Danel Solabarrieta, antolatzaileetako bat, izan da gurekin aurtengo edizioaren nondik norakoak kontatzeko. Edizio honek berrikuntza batzuk ekarriko ditu, eta guk horren berri izan nahi genuen. |
Thu, 15 December 2022
Entropiari buelta emanez gero, denboran atzera ez zoaz, baina denboran atzera joateko pertzepzioa, bai, izango duzu. Txoni Matxain EHU eta DIPCko kimkariak hitz egin digu kontzeptu horri buruz. Kontua da ez dela ezinezkoa entropiari buelta ematea, alegia, hainbat prozesuk entropia txikiago egiten dute handitu beharrean, eta kasu horietan, nolabait, denborari buelta eman izanaren sentsazioa sor dakiguke. |
Thu, 15 December 2022
XXVII. denboraldiaren 11. saioa: meteorito bat Erresuma Batuan, denboran atzera egin entropiaren bitartez eta aurtengo Zientzia Azoka. |
Wed, 14 December 2022
Fusio nuklearretik energia eskuratzea posible da; prozesuan inbertitu beharrekoa baino energia gehiago. Estatu Batuetako National Lawrence Livermore laborategian lortu dute lehen aldiz. Deuterio eta tritio-nukleoak laser askorekin bonbardatuta lortu dute fusioa eragitea, eta energia gehiago eskuratzea hasieran eman diotena baino. Sekulako lorpena. |
Wed, 14 December 2022
Javi Oskoz Don Boscoko irakasleak legedi berri bati buruz hitz egin digu. 50.000 biztanle baino gehiagoko hiriguneetan autoen emisio murriztuen guneak ezarriko dira. Europatik dator eta urtarriletik aurrera indarrean sartuko da. Legedia zer dioen, nola aplikatuko den eta gure errealitatea zein den kontatu digu Javik. Hemen, Euskal Herrian hura aplikatzeko moduan gauden ere baloratu du. |
Wed, 14 December 2022
III. denboraldiaren 14. saioa: autoen emisioen legedi berria eta fusio nuklearra. |
Sun, 11 December 2022
Kosmologoek ez dakite zergatik ari den unibertsoa zabaltzen. Geroz eta azkarragoa da hedatze hori, baina ez dakite zein den arrazoia, eta beraz, ezin dute kalkulatu modu egoki batean Hubble-n parametroa. Bi metodo dituzte hedatzea neurtzeko, eta hipotesi asko hori azaltzeko. Baina metodoek emaitza ezberdin bana ematen dute, eta, beraz, krisian daude kosmologoak. Edo, agian, ikerketari buelta bat emateko aukera ezin hobea da. |
Sun, 11 December 2022
Astronomiaren Nazioarteko Erakundeak izar bat eta haren exoplaneta bat izendatu nahi dituzte. Berez, zientifikoki Gliese 486 eta Gliese 486b deitzen dira, hurrenez huirren. Dena den, zaleen erabilerarako izen berriak gehitu nahi dituzte, eta proposamenak onartzen dituzte. Lehentasuna emango zaie izen "indigenei", euskarazkoei adibidez. EHUko Itziar Garate astronomoak kontatu digu Su eta Gar izenak proposatu dituztela planetarentzat eta izarrarentzat, hurrenez hurren. Aitzakia horrekin, exoplanetei buruz hitz egin dugu harekin. |
Sun, 11 December 2022
XXVII. denboraldiaren 13. saioa: Un ibertsoa gure begiradatik ihesean, Su planeta eta Gar izarra, eta kosmologoen krisia. |
Sun, 11 December 2022
Euskaltel enpresako langileek azterketa bat sustatu dute umeek telefono mugikorrra noiz eta nola erabiltzen duten argitzeko. Eta emaitzekin "Lehen hitzarmena" deitzen den aholku-multzo bat osatu dute. Koldo Unanue Euskalteleko marketingeko zuzendariak kontatu digu zein diren emaitza horiek. |
Sun, 11 December 2022
III. denboraldiaren 13. saioa: umeak eta mugikorra eta Mauna Loaren erupzioa. |
Fri, 9 December 2022
XXVII. denboraldiaren 12. saioa: EHUko argitalpenak eta "Ekaiak badu garrantzia" liburua. |
Thu, 1 December 2022
Antibiotikoek mesedea egin diote gizarteari, baina luzaroan hartuta arazoak ere sortu dituzte. Horregatik, adituak gaixotasun bakterianoen aurka bakteriofagoak erabiltzeko aukera ari dira ikertzen. Bakterioak hiltzen dituzten birusak erabiltzea, alegia. AZTI, ikerketa horretan sartuta dago buru belarri; hain zuzen ere, Amaia Lasagabaster ikertzaileak eman dizkigu ikerketa horri buruzko azalpenak Sustrai podcastaren laugarren atalean. |
Thu, 1 December 2022
Klima-aldaketak asko eragiten die mahastiei. Landarearen zikloa azkartu egiten da, eta, horren ondorioz, ardogintza kaltetu egiten da. Faktore asko egokitu behar dira ardoaren ekoizpenari eusteko. Hain zuzen, hori da VITISAD proiektuaren helburua, Neiker-ek koordinatua, eta emaitza onak eman ditu. Ana Aizpurua ikertzaileak azaldu digu Sustrai podcastaren atal honetan, zer ikertu duten eta nola. |
Thu, 1 December 2022
|
Thu, 17 November 2022
Tecnalian MIRACLE proiektua koordinatzen ari dira, hormigoia eta ingurumena uztartzen duen proiektu bat. Hormigoia tenperaturarekin emititzen duen erradiazioa kontrolatzelko helburua du proiektuak. Edurne Erkizia eta Juan Jose Gaitero ikertzaileak izan dira gurekin. |
Thu, 17 November 2022
Irulegiko aztarnategian, Aranguren bailaran, brontzezko esku bat topatu dute baskoien herri batean, duela 2.100 urtekoa. Bertan dago idatzita ezagutzen den baskoien hizkuntzaren testurik zaharrena. Aranzadiko Mattin Aiestaran arkeologoa, aztarnategiaren zuzendariak aurkeztu digu aurkikuntza garrantzitsu hori. |
Thu, 17 November 2022
III. denboraldiaren 10. saioa: Irulegiko eskua eta MIRACLE proiektua hormigoia hobetzeko. |
Mon, 14 November 2022
Podcastaren honetan, elikagaien munduan murgilduko gaitu Guillermo Roa, Elhuyar-eko zientzia dibulgatzaileak. Lurretik, edo itsasotik edo, jatorria edozein dela, elikagaiek gure platererako bidean duten balio-katea aztertuko dugu, ikuspuntu askotatik. Atal honetan, elikagaien xahuketari buruz aritu gara Arantxa Madariaga Aberasturi Elika erakundeko zuzendariarekin. Batetik, arazo hori zenbatekoa den azaldu digu, eta, bestetik, izan litezken konponbideak aurkezten. Haren eskutik ezagutuko dugu, besteak beste, zein den elikagaien xahuketaren errealitatea Euskal autonomi Erkidegoan. |
Mon, 14 November 2022
Idoia Mujika CFMko komunikazio-arduraduna izan da gurekin "¿Qué sabemos de...?" hitzaldi zikloari buruz hitz egiteko. Urtero antolatzen den zikloa bat da. Aurtengoan, bi hitzaldi oso interesgarri geratzen dira, biak azaroan, bata Marte eta biziari buruzkoa, eta, bestea, neurozientziak eta urrezko nanopartikulei buruzkoa. |
Mon, 14 November 2022
IKERLANek laborategi berria inauguratu du: DIGILAB. Bertan, puntako teknologia asko ikertuko ditu. 5G teknologia, zibersegurtasuna, safety eta fidagarritasuna, adimen artifiziala eta konputazio kuantikoa, besteak beste. Ion Etxeberria zuzendari nagusia eta Mikel Azkarate-Askatsua ingeniaria izan dira gurekin laborategia gurean aurkezteko. |
Fri, 11 November 2022
Newtonen lana hobetu daiteke? Grabitatearen deskribapen matematiko hobea egin daiteke? Hamarkadak dira horrelako ideia bat ustiatzen ari direla fisikariak, eta izar-taldeen jaiotzaren kasuan ikusi dira emaitza onak. Grabitate eraldatu batek ezusteko handiak ekar litzake. |
Fri, 11 November 2022
XXVII. denboraldiaren 9. saioa: grabitate eraldatua, DIGILAB laborategia Ikerlanen eta "¿Qué sabemos de...?" hitzaldi-zikloa. |
Thu, 10 November 2022
Artzaintza bideratzeko moduaren arabera aldatzen dira klimaren gain duen eragina. NEIKEReko Nerea Mandaluniz Astigarragak hamar urtetan egindako ikerketa bati buruz hitz egin digu. Artzaintza berreratzaileak aukerak emango ditu gauzak hobetzeko. Abeltzaintzaz, klimaz eta larraketa ereduez hitz egin digu. |
Thu, 10 November 2022
III. denboraldiaren 9. saioa: Indiako berriztagarriak eta artzaintza berreratzailea. |
Thu, 10 November 2022
Direct download: AMAIA_BACIGALUPE_Osasuna_ez_da_soilik_gaixo_ez_egotea_Kultu.mp3
Category:science -- posted at: 6:19am EST |
Mon, 7 November 2022
Elhuyar gaur nolakoa den jakin nahi izan dugu lau langileren testigantzatik abiatuta. Nagore Rementeria Argote, Ander Corral Naves, Aitziber Lasa Iglesias eta Itziar Cortes Etxabe izan dira gurekin. Zientziaz, hizkuntzaz, adimen artifizialez eta STEAM hezkuntzaz hitz egin dugu. |
Mon, 7 November 2022
Andoni Sagarna da Elhuyar sortu zutenetako bat. Ingeniari-talde bat zen; 1972tik aurrera, astebururetan biltzen hasi ziren, eta, geroztik, Elhuyarrek bost hamarkadako historia izan du. Denboran atzera begiratu dugu historia hori ezagutzeko. |
Mon, 7 November 2022
XXVII. denboraldiaren 8, saioa: Elhuyarrek 50 urte bete ditu. |
Thu, 3 November 2022
Josu Narbarte Hernandez arkeologoak historian zehar gidatu gaitu izokinen arrantzaz hitz egiteko. Erdi Arotik honako ibilbide bat egin dugu haren eskutik helduta, batez ere, Bidasoa eta Urumea ibaien inguruetan. Arrantzarekin batera, garaiko gizartearen funtzionamendua azter daiteke. |